در خصوص واکسن اسپوتنیک روسی V وزات بهداشت روسیه مطلبی را چاپ کرده است و در اختیار ایرنا قرار داده است برای اینکه از عملکرد این واکسن علیه ویروس کرونا آگاهی پیدا کنید این مقاله دکتر چک را تا آخر مطالعه کنید.

واکسن نو ترکیب با استفاده از آدنو ویروس

این نوع واکسن برای دفاع و مصونیت در مقابل ویروس کووید 19 ساخته شده است. واکسن نوترکیب از وکتور آدنو ویروس انسانی 26 ساخته شده است که برای واکسن نوبت اول است و آدنوویروس انسانی 5 هم برای نوبت دوم واکسن در نظر گرفته شده است. در ژنوم این آدنو ویروس هم ژنs تولیدکننده گلیکوپروتئین وجود دارد. آدنوویروس، ویروس کرونا را به سلول های بدن متصل می کند و بعد از آغاز بیماری، این ژن سیستم ایمنی را تحریک می کند و بدن را در مقابل ابتلا به این بیماری مصون نگه می د ارد. آدنو ویروس به عنوان وکتور عمل می کند، تغییر شکل می دهد؛ ولی نمی تواند تکثیر شود.

میزان اثر گذاری واکسن اسپوتنیک روسی چقدر است؟

گفته شده است که میزان جواب دهی این واکسن 91.6 است؛ ولی ممکن است در سالمندان یا افراد با سیستم ایمنی ضعیف کمتر از این مقدار باشد.

از حدود 6 هفته بعد از دریافت نوبت دوم واکسن بهترین پاسخ ایمنی به وجود می آید؛ ولی طول مدت محافظت این واکسن هنوز مشخص نیست. همانند سایر واکسن‌های کرونا مطالعات بالینی روی این واکسن نیز همچنان ادامه دارد تا ابهامات را از بین ببرد.

موارد ممنوعیت مصرف واکسن روسی

موارد ممنوعیت مصرف واکسن روسی

افراد با بیماری های حاد یا بدون تب یا سابقه حساسیت های شدید می توانند حدود 6 هفته بعد از بهبودی این واکسن را دریافت کنند. هم چنین واکسن اسپوتنیک v در دوره بارداری و شیردهی ممنوعیت دارد و بعد از گذران این دوران دریافت آن امکان پذیر می شود.

این واکسن برای افراد کمتر از 18 سال اجازه تزریق ندارد. لازم به ذکر است که افرادی که بعد از تزریق نوبت اول با عوارضی مانند آنافیلاکسی یا واکنش حساسیتی، تشنج یا تب بیشتر از 40 درجه شدند، دیگر نباید واکسن نوبت دوم را دریافت کنند.

ظاهر واکسن به چه شکل است؟

این واکسن ها در ویال های 5 دوزی که هر دوز معادل نیم میلی لیتر است و در حالت منجمد قرار دارد. ویال نوبت اول به رنگ آبی و ویال نوبت دوم به رنگ قرمز است. این تفاوت رنگ برای این سات که بین این دو ویال تمایز ایجاد شود.

تعداد نوبت دریافت واکسن

نوبت دریافت واکسن اسپوتنیک v در دو نوبت به فاصله 21 روز است که توصیه شده است اگر کسی با تاخیر مراجعه کرد برای او مانعی برای تجویز دوم وجود ندارد. دوز هر نوبت واکسن نیم میلی لیتر است که با سرنگ ad کشیده می شود و به صورت تزریق عضلانی تزریق می شود. گفته شده است که بهتر است در ناحیه غیر غالب فرد تزریق انجام شود. مثلا برای افراد دست چپ به دست راست آن ها و برای افراد راست دست در ناحیه دلتوئید دست چپ آن ها تزریق صورت گیرد.

نحوه نگهداری و انتقال واکسن

دمای نگهداری این ویال ها قبل از تزریق باید در دمای کمتر از منفی 18 درجه سانتیگراد باشد و قبل از انتقال واکسن باید فریزر در محل، حداقل یک روز زودتر در سردترین دمای خود بین منفی 20 تا منفی 25 تنظیم شده باشد.  این واکسن ها باید در فریزهای اختصاصی نگهداری شوند. شرایط انتقال این فریزها به این شکل است که از سردخانه منفی صفر دانشگاه به شهرستان ها و بعد به پایگاه های واکسیناسیون در مراکز درمانی انتقال داده شوند. هنگام انتقال از ترمومتر دیجیتال برای کنترل دما باید استفاده شود و واکسن ها بعد از رسیدن به مقصد بلافاصله باید داخل فریزر از قبل آماده شده، قرار بگیرند.

این ایس پک های منجمد در دمای مطلوب منفی 20 در دیواره ها و کف کلد باکس ها چیده می شوند و بعد از آن، جعبه های واکسن را از فریزر بیرون می آورند و بدون فوت وقت در داخل کلدباکس اماده شده، قرار می دهند و بعد هم روی واکسن ها آیس پک کاملا منجمد شده می گذارند و درب کلد باکس را می بندند.

در این جا کافی است به یک نکته کلیدی اشاره کنیم که باید قبل از انتقال واکسن ها یک روز قبل چیدمان آیس پک ها را امتحان کنید و حتما باید از عملکرد ترمومتر دیجیتالی برای رسیدن به دمای منفی 20 درجه و حفظ آن برای حمل به پایگاه های واکسیناسیون و هم چنین دمای کلدباکس ها مطمئن شوید. درست است که برای حمل کلدباکس ها از خودروهای سردخانه ای استفاده می کنند، دمای 2 تا 8 درجه برای اطمینان از سلامت و کیفیت واکسن ها به هیچ وجه کافی نیستند. در صورت اطمینان می توانید از یخ خشک نیز برای انتقال این کلدباکس ها و رسیدن به دمای مطلوب نگهداری واکسن ها استفاده کنید. در شرایطی که شهرستان مورد نظر فقط یک پایگاه واکسیناسیون دارد باید محموله انتقال واکسن از دانشگاه به صورت کاملا مستقیم به فریزر پایگاه انتقال داده شود. همچنین از اینکه بیمارستان به برق اضطراری مجهز می باشد، اطمینان حاصل کنید و هر روز دمای آن را در دو نوبت کنترل کنید.

نحوه انتقال ویال ها بعد از رسیدن به مقصد

واکسن روسی

برای استفاده از واکسن درب فریزر را زیاد باز و بسته نکنید. هر بسته این ویال ها معادل 100 دوز است اگر تعداد مراجعین زیاد باشد و اطمینان دارید که این ویال ها کمتر از دو ساعت مصرف می شوند، می توانید هر ساعت یک بار چند عدد ویال از فریزر بیرون بیاورید.

این ویال های واکسن در دمای اتاق در کمتر از 10 الی 15 دقیقه از حالت انجماد خارج می شوند قبل از تزریق مطمئن شوید که هیچ یخی داخل ویال باقی نمانده و کاملا آب شده است. این ویال ها را چند بار مرتبا تکان دهید تا محتویات آن با هم مخلوط شود دقت کنید که این کار را به آهستگی انجام دهید. تا دو ساعت می توانید از این ویال های اب شده استفاده کنید ولی بعد از طی این زمان به کلی معدوم می شوند. ویال های اب شده را به هیچ وجه دوباره منجمد نکنید!

نحوه تزریق واکسن واکسن اسپوتنیک روسی

بعد از درآمدن ویال از حالت انجماد نیم سی سی از ویال را با سرنگ AD بکشید و در یک سوم بالای بازو یا تزریق عضلانی یا سوزن عمود به پوست تزریق را انجام دهید. طول سرنگ باید به طول 2.5 سانتی متر و قطر شماره 23، مانند سرنگ های معمولی برای واکسیناسیون، باشد. قبل از تزریق از افراد بپرسید که سابقه از حال رفتن بعداز تزریق را داشته اگر طرف جواب مثبت داد پس تزریق واکسن را به صورت نشسته انجام دهید واین فرد باید 10 دقیقه به صورت دراز کش، روی تخت معاینه استراحت کند تا از حال نرود. همان طور که گفته شد، برای نوبت اول از ویال آبی و برای افرادی که برای نوبت دوم تزریق را انجام می دهند از ویال قرمز استفاده کنید.

عوارض واکسن واکسن اسپوتنیک روسی

مطالعات بالینی در خصوص عوارض نوبت اول یا نوبت دوم دریافت واکسن به این شرح است که این عوارض عموما به صورت خفیف یا متوسط هستند که در حدود سه روز رفع می شوند. از شایع ترین عوارض جانبی این واکسن حالتی شبیه به انفولانزای خفیف یعنی تب و لرز، دردهای عضلانی و مفصلی،  احتقان و ابریزش بینی، گلودرد، ضعف احساس ناخوشی و سردرد و هم چنین عوارض موضعی مثل درد و ورم و قرمزی در محل تزریق می توان نام برد.

این عوارض خود به خود بروز می کنند که می توان تب ناشی از آن را با مسکن های ضد التهابی غیر استروئیدی یا NSAIDs و سایر علائم آن را با آنتی هیستامین برطرف کرد.

برخی از افراد ممکن است دچار عوارض کمتر شایع این واکسن شوند که عبارتند از: تهوع و بی اشتهایی، بزرگ شدن غدد لنفی منطقه ای، گیجی و یا در موارد بسیار نادر دچار سنکوپ ( این مورد به ندرت گزارش شده است) می شوند.

همین طور افزایش موقت آنزیم های کبدی و زیاد شدن کراتینین سرم و لنفوسیت ها کاهش نوتروفیل ها و کم و زیاد شدن پلاکت ها و پایین آمدن هماتوکریت و بالا رفتن ESR نیز در برخی از گزارش ها ذکر شده است.

موارد مصرف با احتیاط واکسن اسپوتنیک روسی

در مواردی که فرد دچار بیماری های مزمن کبدی، کلیوی یا دیابت کنترل نشده اختلالات تیروئیدی و خونی اختلالات انعقادی مانند هموفیلی، صرع و بیماری های ناشی از اعصاب مرکزی، سکته مغزی، بیماری عروق کرونز اندوکاردیت یا پریکاردیت، میوکاردیت، سرطان‌های بدخیم، بیماری‌های خودایمنی اتوایمیون باشد، باید قبل از تزریق با پزشک معالج خود مشورت کنند در صورتی که پزشک به آن ها اجازه داد می توانند این واکسن را بزنند.

مراجعه کنندگانی که در بررسی های ابتدایی تب بیشتر از 37 درجه داشته باشند اجازه دریافت واکسن را ندارند تا بیماری احتمالی زمینه ای آن ها رفع شود. همچنین افرادی که قبلا به بیماری کرونا در یک سال گذشته مبتلا شده اند نیز می توانند این واکسن را تزریق کنند.

شایان ذکر است که واکسیناسیون واکسن کووید 19 برای افرادی که در گروه های اولویت دار هستند، به صورت اختیاری است و الزامی برای آن ها وجود ندارد.