زمانی که بارداری زوجین تایید شود، هر دو خوشحال می شوند؛ اما گاهی اوقات این بارداری در شرایط طبیعی نیست. بارداری مجموعه ای از چندین مرحله، از تخمک گذاری گرفته تا زایمان است که در بدن خانم طی می شود. یکی از این مراحل، وقتی انجام می شود که تخمک لقاح یافته به سمت رحم حرکت می کند تا در رحم ساکن شود؛ اما در بارداری خارج از رحم، این تخمک لقاح یافته نمی تواند خود را به رحم رسانده و به آن متصل شود. در عوض، ممکن است که به لوله فالوپ، حفره شکمی یا دهانه رحم وصل شود.

مادری که در خارج از رحم حامله شده، تست های آزمایشگاهی حاملگی او را تایید می کنند؛ اما تخمک لقاح یافته قادر نخواهد بود تا در هیچ جای دیگر، به جز رحم به درستی رشد کند.

اگر این شرایط درمان نشود، تبدیل به وضعیتی اورژانسی خواهد شد. اگر سریعا اقدامات لازم انجام شود، خطر بروز عواقب ناشی از این نوع حاملگی به حداقل خواهد رسید و شانس بارداری سالم تان در آینده بیشتر خواهد شد و مشکلات زیادی پیش نخواهد آمد.

با وجود این که بارداری مولار یا پوچ بیشتر زوج ها را نگران می کند، پیشرفت های زیاد در حوزه پزشکی باعث شده تا این نگرانی ها تا حدودی برطرف شده و بارداری موفق بعد از مولار حاصل شود.

در این مقاله از سایت دکتر چک اطلاعات دقیقی درباره بارداری مولار، علائم و نشانه ها، دلایل، تشخیص و درمان آن در اختیارتان قرار می دهیم.

حاملگی مولار چیست؟

زمانی حاملگی مولار اتفاق می افتد که اسپرم تخمک را به درستی بارور نکند و سلول هایی که مسئول ساخت جفت هستند، در عوض، دسته ای از سلول های غیر طبیعی را تشکیل دهند. این تخمک که به درستی لقاح نیافته، زمان زیادی زنده باقی نمی ماند و در رحم قرار می گیرد؛ اما به مرحله اصلی لقاح نمی رسد.

در این نوع از بارداری، دسته ای از سلول های پر شده از مایع که رشد غیرطبیعی دارند، فضای زیادی را در رحم اشغال می کنند.

به بارداری مولار، «مول هیداتی فرم» هم گفته می شود که «هیداتی» به معنا کیسه های پر شده از آب یا کیست و« مول» هم به معنی دسته ای از سلول هاست. به این سلول ها «تروفو بلاست» هم گفته می شود؛ به همین دلیل است که به بارداری مولار گاهی اوقات بیماری «تروفوپلاست» هم گفته می شود.

بارداری مولار دو نوع دارد:

بارداری مولار کامل (دیپلوئید): این نوع بارداری زمانی رخ می دهد که تخمک خالی که هیچ گونه ماده ژنتیکی ندارد، توسط اسپرم بارور شود. در این حالت، جنین رشد نخواهد کرد. گاهی اوقات تکرار اسپرم هاپلوئید ( سلول هایی که  نیمی از زوج کروموزوم ها را دارد) یا بارور شدن دو اسپرمی تخمک خالی هم اتفاق می افتد.

بارداری مولار نیمه کامل (تریپلوئید): این نوع از بارداری زمانی اتفاق می افتد که دو اسپرم یک تخمک را بارور کنند. در این حالت، از آن جایی که میزان مواد ژنتیکی بسیار زیاد شده، منجر به رشد غیرطبیعی جنین می شود که امکان زنده ماندن ندارد. معمولا شواهدی درباره بافت مرده یا RBC مرده وجود دارد.

علت اصلی و معمول این نو حاملگی ناشناخته است؛ اما باید بگوییم که چندین عامل خطرناک به آن دامن می زنند.

حتما بخوانید: علائم بارداری ؛ نشانه هایی که می گویند شما صد در صد باردار هستید

به خواندن این مقاله ادامه دهید تا اطلاعات بیشتری درباره این عوامل به دست آورید.

چه عواملی باعث حاملگی خارج از رحم می شوند؟

از هر 1000 بارداری، 1 مورد آن ها مولار است. باید بگوییم که در خانم هایی که بیشتر از 40 سال دارند یا آن هایی که بیش از دو بار سقط جنین کرده اند، احتمال این مشکل بیشتر از بقیه خواهد بود.

عوامل خطرناک دیگری که برای این نوع بارداری وجود دارد شامل موارد زیر می شود:

  • التهاب و بافت التیامی زخم لوله های فالوپ که ناشی از مشکلات، عفونت بوده یا در اثر جراحی های سابق ایجاد شده باشد؛
  • سن مادر کمتر از 20 سال و بیشتر از 40 سال باشد؛
  • مادر زایمان های زیادی داشته باشد؛
  • فاکتورهای هورمونی؛
  • اختلالات ژنتیکی؛
  • نابهنجاری های زمان تولد؛
  • بیماری هایی که بر حالت و وضعیت لوله های فالوپ و اندام های تولید مثلی تاثیر می گذارند.
  • زنان آسیایی؛
  • کمبود میزان فولات، بتاکاروتن یا پروتئین در بدن؛
  • سابقه ابتلا به بیماری «تروفوبلاستیک بارداری» (احتمال عود بیماری در 1 نفر از هر 100 نفر وجود دارد).

حال که به این قسمت از مقاله رسیده ایم، آیا نشانه ای وجود دارد که حاملگی مولار را مشخص کند؟ در قسمت پایین به این مطلب اشاره کرده ایم.

علائم حاملگی خارج از رحم یا حاملگی مولار

در بارداری خارج از رحم، نشانه ها یا علائمی را مشاهده می کنید که ممکن است با بارداری معمولی و عادی مشابه باشد، مثل قطع عادت ماهانه.

بارداری مولار چیست؟

علاوه بر این، نشانه های ویژه ای هم وجود دارد که با کمک آن ها می توان این نوع بارداری را تشخیص داد:

  • خونریزی های غیرمعمول واژن که حاوی لخته های خون باشد: عبور آبدانک های انگور مانند یا تشریحات آبکی و قهوه ای رنگ؛
  • وجود کیست در تخمدان ها؛ «کیست تکالوتئینی» بیشتر از 6 سانتی متر، تحریک تخمدانی که با انجام آزمایش هورمون بارداری HCG مشخص می شود؛
  • فشار یا درد لگنی؛
  • احساس مریضی شدید در هنگام صبحگاه؛
  • فشار خون بالا (هایپرتنشن/ پره اکلامسیا)؛
  • بزرگ شدن بیش از حد رحم؛
  • کم خونی؛
  • سر گیجه یا ضعف؛
  • فشار مقعدی؛
  • غیرعادی شدن ظاهر حفره رحم در نخستین آزمایش فراصوت ( با نام الگو «بوران» هم شناخته می شود)؛
  • پر کاری تیروئید که منجر به کم شدن وزن و افزایش میل به غذا می شود (البته این مورد یک نشانه نادر است).

این نوع بارداری احساساتتان را به هم می ریزد و سلامتی تان را به خطر می اندازد.

خصوصیات بارداری نیمه کامل مولار
  • خونریزی واژن در اواخر سه ماهه اول یا دوم بارداری – سقط جنین کامل یا سقط نشدن جنین؛
  • بزرگ شدن رحم و برش نگاری با گسیل پوزیترون( پت اسکن).

حاملگی مولار ( خارج از رحم ) چه عواقبی به دنبال دارد؟

اگر مولار بودن بارداری زود مشخص شود ممکن است عواقبی برای مادر نداشته باشد؛ اما تاخیر در تشخیص آن منجر به بروز عواقب ناخوشایند زیر می شود:

  • خونریزی؛
  • کم خونی؛
  • انقباض/ درد کیست تخمدان؛
  • تنگی نفس (زمانی که بارداری مولار ریه ها را هم درگیر کند)؛
  • پری اکلامپسیا بر عملکرد کلیه ها و کبد تاثیر می گذارد؛
  • تولید بیش از حد هورمون تیروئید که باعث تپش قلب و همین طور تاثیرات دیگر هورمون تیروئید می شود.

در صورتی که این مشکل درمان نشود یا این که به درستی سقط انجام نشود، فرد با شرایطی به نام «نئوپلازی تروفوبلاستیک» بارداری مواجه می شود، از جمله این شرایط می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • بیماری تروفوبلاستیک بارداری مقاوم (GTD) که با رشد مستمر و غیرعادی بافت جفت می شود.
  • خال گوشتی غیر تهاجمی که در آن تومور در دیواره رحم، واژن و دیگر قسمت های لگنی تکثیر شده و زیاد می شود.
  • خال گوشتی جابجا شونده که با حرکت سلول های گوشتی به اندام های دیگر مثل ریه ها منتقل شده و باعث به وجود آمدن تومورهای ثانویه می شود.
  • کوریوکارسینوما بارداری؛ نوعی سرطان است که به سرعت از طریق رگ های خونی یا سیستم لنفاوی به تمام اندام های بدن گسترش می یابد.

حتما بخوانید: علت ناباروری چیست چه علائمی دارد و چگونه درمان می شود؟

برای پیشگیری از بروز این عواقب، تشخیص به موقع حاملگی مولار بسیار ضروری است.

راه های تشخیص

اگر نسبت به بارداری تان شک کردید و احساس کردید که در خارج از رحم حامله شده اید، باید هر چه زودتر با دکتر صحبت کنید. انجام ازمایشات پزشکی کمکی به تشخیص این نوع بارداری نمی کند، با وجود این، پزشک با یک آزمایش سعی می کند تا از بروز عوامل دیگر پیشگیری کند.

راه دیگری که برای تشخیص این بارداری وجود دارد، امواج فراصوت درون واژنی است. در این روش، یک وسیله ویژه که مانند عصاست را وارد واژن می کنند، در نهایت پزشک با کمک این وسیله می تواند ببیند که کیسه های بارداری در داخل رحم هستند یا خیر.

علاوه بر این، با انجام آزمایش خون می توان میزان هورمون پروژسترون و hCG را بررسی کرد. این دو هورمون فقط در دوران بارداری در بدن دیده می شوند. در صورتی که میزان این هورمون ها در طول چندین روز کم شده یا ثابت باقی بماند و با کمک آزمایش فراصوت نتوان کیسه های بارداری را مشاهده کرد، به احتمال زیاد بارداری در خارج از رحم اتفاق افتاده است.

وقتی که علائم و نشانه های شدیدی، مثل درد یا خونریزی شدید را مشاهده کنید، دیگر زمان کافی برای انجام تمام این کارها و آزمایشات وجود ندارد. در موارد شدید، لوله فالوپ سوراخ می شود و باعث خونریزی های شدید می شود. در این حالت، دکتر به صورت اورژانسی عمل جراحی را انجام می دهد.

  • آزمایش خون برای بررسی میزان هورمون بارداری HCG (بتا سرم اچ سی جی)؛
  • آزمایش فراصوت با داپلر؛
  • معاینه هیستوپاتولژی بافت مولار؛
  • اشعه ایکس، سی تی اسکن یا ام آر آی برای بررسی گسترش سرطان به دیگر اعضاء بدن.

قبل از انجام این آزمایش ها ابتدا بایستی تحت آزمایش و معاینه های جسمی قرار بگیرید، پزشک درباره سابقه پزشکی تان سئوالاتی می پرسد تا درباره نوزادانی که به تازگی به دنیا آورده اید، سقط غیرعمدی یا سقط نوزاد نارس اطلاعاتی به دست آورد.

در شرایط زیر به سختی می توان مولار بودن بارداری را تشخیص داد:

– در بارداری اخیرتان موفق بوده اید و هیچ مشکلی پیش نیامده و کودک تان سالم به دنیا آمده باشد و هیچ علامتی دال بر مولار بودن بارداری تا زمانی که علائم و نشانه ها آشکار شوند، وجود ندارد.

تشخیص حاملگی مولار

– تا زمانی که در آزمایشگاه بررسی شود، خانمی که به صورت غیر عمدی سقط جنین کرده و نمی داند که مول انگور مانند را دفع کرده است یا خیر.

در صورتی که این نوع بارداری سریعا تشخیص داده شده، به طور حتم قابل درمان است.

راه های درمان حاملگی مولار

راه هایی که برای درمان بارداری خارج از رحم بودن بارداری وجود دارد شامل موارد زیر می شود:

مصرف دارو: در صورتی که سلول های غیرعادی در بارداری نیمه کامل مولار بزرگ شده و نتوانند خارج شوند، تجویز دارو، رحم را منقبض کرده و به آن اجازه می دهد تا محتویات درون خود را از طریق واژن تخلیه کند.

انبساط و بافت برداری (D&C): در این حالت دهانه رحم بزرگ می شود و با پاره کردن و بیرون آوردن بافت مولار، محتویات رحم خارج می شود. برای اجرا این روش، فرد باید کاملا بیهوش شود.

انبساط و تخلیه (D&E): این روش نیز مانند روش قبل با بیهوشی کامل همراه است. در این راهکار لوله ای نازک از طریق واژن وارد رحم می شود تا سلول های غیرعادی را خارج کند.

هیسترکتومی (بیرون آوردن رحم): در این روش با عمل جراحی رحم فرد را خارج می کنند. پزشک این روش را به خانم هایی پیشنهاد می کند که قصد ندارند در آینده باردار شوند.

گاهی اوقات شاهد بوده ایم که حتی بعد از تخلیه محتویات رحم، یک سری از سلول های غیرعادی در حفره رحم باقی می مانند. معمولا بعد از گذشت چندین ماه این سلول ها از بین می روند؛ اما اگر از بین نرفتند، خانم باید دوباره تحت درمان قرار گیرد تا پزشک آن ها را از بدنش خارج کند. در 10 درصد از بارداری های مولار باید این کار انجام شود.

پس از درمان بارداری مولار

بعد از این که درمان مادر تکمیل شد، باید خون و ادرار او به طور منظم چک شود تا میزان هورمون بارداری HCG آن بررسی شود. تقریبا 56 روز زمان لازم است تا فرد به حالت عادی خود برگردد و تا 6 ماه وی باید تحت مراقبت قرار گیرد. در صورتی که میزان هورمون HCG زیاد شود، نشان دهنده این است که سلول های غیرطبیعی در رحم وجود دارند. در صورتی که با سقط جنین نتوان این سلول ها را خارج کرد، فرد به PTD (بیماری تروپوبلاست مقاوم) مبتلا خواهد شد.

اگر PTD به دیگر اندام های بدن فرد راه پیدا کند، به عنوان سرطان تشخیص داده خواهد شد و بیمار باید تحت شیمی درمانی قرار گیرد. از 7 خانمی که بارداری از نوع مولار کامل دارند 1 نفر و از هر 200 خانم که بارداری نیمه کامل مولار را تجربه می کنند، هم 1 نفر به PTD مبتلا می شود.

بعد از این که بارداری مولار درمان شد، چه زمانی می توان باردار شد؟

تا زمانی که میزان هورمون HCG در بدن تان به حالت طبیعی برنگشته، تا 6 ماه نباید حاملگی اتفاق بیفتد. در این مدت از دیگر روش های پیشگیری از بارداری به جای IUCD (روش های درون رحمی) استفاده کنید تا باردار نشوید.

در حالت عادی باید صبر کنید تا دوره درمان و مراقبت تمام شود، بعد برای بارداری مجدد برنامه ریزی کنید؛ به دلیل اینکه باید مطمئن شوید که بافت مولار به طور کلی از بدنتان خارج شده است.

حتما بخوانید: مصرف اسفناج در دوران بارداری چه فواید و چه خطراتی دارد؟

اگر در مدت زمان کوتاهی دوباره باردار شدید، میزان بالای هورمون HCG در دوران بارداری معمولی با آزمایش های خون و تشخیص آن، تداخل ایجاد خواهد کرد.

بنابراین برای این که مطمئن شوید دوره بهبودی به طور کامل سپری شده و از هر گونه آسیب دیدگی جنین پیشگیری خواهد شد، تا زمانی که دوره درمان بارداری مولار تکمیل شود، باید از روش های ضد بارداری استفاده کنید.

آیا احتمال تجربه دوباره بارداری مولار وجود دارد؟

اگر یک بار بارداری خارج از رحم را تجربه کنید، تنها 1 درصد احتمال دارد که دوباره به آن دچار شوید. این به این معنا است که از هر 100 مادر، 99 تای آن ها در دفعات بعدی یک بارداری طبیعی خواهند داشت.

با  وجود این، اگر بیش از یک بار حاملگی مولار را تجربه کردید، خطر مولار بودن بارداری بعدی تان بین 15 تا 20 درصد در شما زیاد خواهد شد.

عمل جراحی

در صورتی که بارداری مولار سریعا شناسایی و درمان شود، هیچ جای نگرانی نیست. اگر یک بار این نوع بارداری را تجربه کرده باشید، تا زمان بارداری مجدد پزشک شما را زیر نظر خواهد داشت. او موارد احتیاط را گوشزد می کند تا این بار بارداری طبیعی و نرمالی داشته باشید.

پیشگیری از بروز حاملگی خارج از رحم

در همه حالتی نمی توان بروز حاملگی خارج از رحم را پیش بینی کرد یا مانع از آن شد. اگر از اندام های تولیدمثلی تان به خوبی مراقبت کنید، خطر این بارداری کم می شود.

شریک جنسی تان باید هنگام رابطه جنسی از کاندوم استفاده کند و نباید با چندین نفر رابطه داشته باشید. با انجام این کار، خطر ابتلا به بیماری های مقاربتی، که خود باعث ابتلا به بیماری التهابی لگن می شوند، پایین می آید. التهاب لگنی به عارضه ای می گویند که باعث التهاب لوله های فالوپ می شود.

به طور منظم به پزشک مراجعه کنید، آزمایشات مربوط به امراض زنانه و تصویر برداری های STD را انجام دهید. با انجام چند کار سلامت تان را بالا ببرید؛ مثلا ترک کردن سیگار یک استراتژی پیشگیرانه عالی محسوب می شود.

منبع:

https://www.momjunction.com/articles/molar-pregnancy_00475338/