سندرم گیلن باره ، نوعی اختلال خود ایمنی است که در افراد کمی دیده می شود و در چنین شرایطی، سیستم ایمنی بدن به اشتباه، آنتی بادی های خاصی تولید کرده و این آنتی بادی ها، به سلول های عصبی سالمی که در سیستم عصبی محیطی قرار دارند (PNS)، حمله می کنند و از بین می برد.

از بین رفتن سلول های عصبی منجر به ضعف، بی حسی و سوزن سوزن شدن اندام های آسیب دیده می شود و پس از پیشرفت بیماری، خطر فلج شدن نیز افزایش می یابد.

علت به وجود آمدن این بیماری، تا این لحظه ناشناخته باقی مانده است؛ اما آنچه محققان از آن مطمئن هستند، این است که این بیماری پس از ابتلای فرد به بیماری های عفونی مانند: گاستروانتریت (سوزش معده یا روده ها) یا عفونت ریه، در بیماران دیده می شود.

انواع مختلفی از سندرم گیلن باره وجود دارد، که شایع ترین شکل آن، پلی‌نوروپاتی دِمیلینیزاسیون (CIDP) است. این بیماری به میلین اعصاب آسیب می رساند و علائمی نظیر بی حسی و ضعف عضلانی که با ضعف اعصاب مغزی و درگیری سیستم اتونوم همراه است، ایجاد می کند.

نوع دیگر این بیماری، سندرم میلر فیشر است که بر اعصاب جمجمه و اعصاب چشمی تأثیر می گذارد.

هیچ درمانی برای این سندرم وجود ندارد؛ اما می توانید با انجام کارهای خاصی، شدت علائم و مدت زمان آن ها را کمتر کنید. برای خواندن ادامه این مقاله، با دکتر چک همراه باشید…

چه عواملی باعث ابتلا به سندرم گیلن باره می شود؟

چه عواملی باعث ابتلا به سندرم گیلین باره می شود

علت دقیق ابتلا به این سندرم مشخص نیست. براساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، حدود دو سوم از افراد مبتلا به این بیماری، بعد از ابتلا به اسهال یا عفونت های تنفسی، متوجه ابتلا به آن می شوند.

نشان می دهد که پاسخ نادرست سیستم ایمنی بدن به بیماری های قبلی، باعث به وجود آمدن این بیماری می شود.

عفونت «کامپیلوباکتر ژژونی» که به علت یکی از انواع باکتری های روده ای به وجود می آید و باعث ایجاد علائمی مانند اسهال می شود، یکی از بیماری هایی است که زمینه ساز ابتلا به این سندرم است.

باکتری کامپیلوباکتر معمولا در غذاهای پخته نشده ( گوشت پرندگان) دیده می شود.

عفونت هایی که با سندرم گیلن باره ارتباط دارند؛ عبارتند از:

  • آنفلوانزا؛
  • سیتومگالوویروس (CMV): یک نوع ویروس تبخال؛
  • عفونت ویروس اپستین بار (EBV): عامل بیماری مونونوکلئوز عفونی؛
  • پنومونی مایکوپلاسما: یک نوع ذات الریه غیرعادی؛
  • HIV یا ایدز.

هر کسی ممکن است به این سندرم مبتلا شود؛ اما آمار ابتلای این بیماری در افراد مسن بیشتر است.

در موارد نادر دیده شده که افرادی که واکسینه شده اند، چند هفته یا چند ماه بعد از واکسیناسیون، به این بیماری مبتلا شده اند. به دلیل اینکه فرد بعد از واکسیناسیون، به آنفولانزا دچار می شود، و ابتلای او به آنفولانزا، باعث ابتلا به این سندرم شده است.

علائم سندرم گیلن باره

اولین علائمی که بیماران مشاهده می کنند: احساس سوزن سوزن شدن در انگشتان،کف و ساق پاهاست. این احساس سوزن سوزن شدن، به سمت بازوها و انگشتان دست کشیده می شود.

ممکن است علائم این بیماری بسیار سریع پیشرفت کنند. در برخی افراد دیده شده که در عرض تنها چند ساعت، علائم بیماری برای اولین بار مشاهده شده و به مرحله شدید و جدی رسیده است.

علائم سندرم گیلین باره

علائم این سندرم شامل موارد زیر است:

  • احساس سوزن شدن یا تیر کشیدن در انگشتان دست و پا؛
  • ضعف عضلانی که از پاها شروع شده و به سمت بالای بدن پیش می رود و به مرور زمان بدتر می شود؛
  • مشکل در راه رفتن که به مرور زمان بدتر می شود؛
  • مشکل در حرکت دادن چشم یا صورت، صحبت کردن، جویدن یا بلعیدن غذا؛
  • کمردرد های شدید؛
  • از دست دادن کنترل مثانه و بی اختیاری ادرار؛
  • افزایش ضربان قلب؛
  • ایجاد مشکل در تنفس؛
  • خواب رفتن یا فلج شدن قسمتی از بدن.

راه های تشخیص سندرم گیلن باره

تشخیص این بیماری کار دشواری است. دلیل این دشوار بودن این است که علائم سندرم گیلن باره به سایر اختلالات و مشکلات عصبی مانند: بوتولیسم، مننژیت یا مسمومیت با فلزات سنگین، شبیه است.

مسمومیت با فلزات سنگین ممکن است به علت تماس با موادی مانند: سرب، جیوه و آرسنیک ایجاد شود.

در مراجعه اول، پزشک در مورد علائم خاص و سابقه پزشکی شما سؤال می پرسد. اگر علائم غیر معمولی یا به تازگی عفونتی دارید، حتماً درمورد آن ها با پزشکتان صحبت کنید.

به طور کلی برای تأیید تشخیص سندرم گیلن باره و بیماری های دیگر، از آزمایش های زیر استفاده می شود:

کشیدن مایع نخاعی

در این روش، مقدار کمی از مایع نخاعی درون ستون فقرات، را که در قسمت تحتانی کمر قرار دارد، خارج می کنند. به این مایع، «مایع مغزی نخاعی» گفته می شود. بعد از خارج کردن مقدار بسیار کمی از این مایع، آن را برای بررسی سطح پروتئین، به آزمایشگاه می فرستند.

افرادی که مبتلا به این بیماری هستند، پروتئین مایع نخاعی شان، بیشتر از حد معمول است.

الکترومیوگرافی (نوار عصب و عضله)

الکترومیوگرافی، نوعی آزمایش برای بررسی عملکرد عصبی عضلات و سلول های بدن است. با استفاده از این آزمایش، در صورتی که در اثر آسیب عصبی یا آسیب عضلانی، فرد دچار ضعف عضلانی شده باشد، پزشک می تواند آن را تشخیص دهد.

آزمایش هدایت عصب

در این آزمایش، چگونگی واکنش اعصاب و عضلات، به پالس های الکتریکی بررسی می شود.

درمان گیلن باره

این بیماری، یک فرآیند التهابی خود ایمنی خود محدود کننده است؛ به عبارت دیگر، سندرم گلین باره، به خودی خود برطرف خواهد شد؛ اما کسانی که مبتلا به این بیماری هستند، برای بررسی و آزمایش های بیشتر باید به پزشک مراجعه کنند؛ چرا که در بعضی موارد، علائم بیماری شدید می شود و در صورت مدیریت نکردن آن، ممکن است زندگی بیمار را به خطر بیندازد.

در موارد شدید، در صورتی که فرد به پزشک مراجعه نکند، ممکن است بدن فرد مبتلا، به صورت کامل فلج شود. اگر فرآیند فلج شدن بر دیافراگم یا عضلات قفسه سینه تأثیر بگذارد، ممکن است تنفس بیمار قطع و با مرگ روبرو شود.

بنابراین، هدف از درمان این بیماری، کاهش شدت حملات سیستم ایمنی بدن و محافظت از عملکرد ریه، در حین کنترل سیستم عصبی است.

پزشک برای درمان این بیماری، ممکن است روش های زیر را پیشنهاد دهد:

پلاسمافرس (تبادل پلاسما)

در این روش، خون بیماران به دستگاه پلاسمافرس متصل می شود، تا آنتی بادی هایی که به اعصاب حمله می کنند، جمع آوری کرده و از خون خارج کنند. در همین حین، خون تصفیه شده به بدن باز می گردد.

ایمونوگلوبولین وریدی

در این روش، با تزریق دوز بالای ایمونوگلوبولین، آنتی بادی هایی که به خاطر ابتلا به این سندرم به وجود آمده اند را از بین می برند. ایمونوگلوبولین تزریق شده، حاوی آنتی بادی طبیعی و سالم اهدا کنندگان است.

روش پلاسمافرس و ایمونوگلوبولین وریدی، به یک اندازه مؤثر هستند. انتخاب روش درمانی به تصمیم شما و پیشنهاد پزشکتان بستگی دارد.

سایر درمان ها

ممکن است پزشک برای تسکین درد و جلوگیری از لخته شدن خون در هنگام بی تحرکی، داروهایی را تجویز کند.

به احتمال زیاد در مرحله حاد بیماری، پزشک از درمان های حرکتی حرفه ای استفاده خواهد کرد. در این مرحله، مراقب بیمار، دست ها و بازوها را حرکت می دهد تا این اعضاء انعطاف پذیر باقی بمانند.

سایر درمان ها برای سندرم گلین باره

پس از شروع بهبودی، درمانگران عضلات بیمار را تقویت می کنند. ممکن است، بیمار برای مدتی، برای انجام کارهای شخصی مانند: لباس پوشیدن، نیازمند کمک گرفتن از شخص دیگری باشد.

عوارض احتمالی

این بیماری، علاوه بر ضعف و فلج عضلانی، ممکن است باعث مشکل در تنفس شود. برای رفع این مشکل، ممکن است بیمار به دستگاه تنفس نیاز داشته باشد.

علاوه بر موارد گفته شده، عوارض دیگری هم وجود دارد که ممکن است بعضی بیماران به آن ها دچار شوند. این عوارض عبارتند است:

  • ضعف عضلانی طولانی مدت، بی حسی یا احساسات عجیب و غیر طبیعی در اندام ها، حتی پس از بهبودی؛
  • مشکلات قلبی یا مشکل در فشار خون؛
  • درد های مزمن؛
  • کند شدن عملکرد روده یا مثانه؛
  • زخم بستر یا لخته شدن خون در بدن به دلیل فلجی و بی تحرکی.

چشم انداز بلند مدت

دوره بهبودی این بیماری ممکن است طولانی باشد؛ اما نکته امید بخش این است که بیشتر مبتلایان بهبود می یابند.

به طور کلی، علائم به مدت دو تا چهار هفته قبل از ثابت شدن، بدتر می شوند. پس از این مدت، دوره بهبودی شروع می شود و ممکن است از چند هفته تا چند سال طول بکشد. بیشتر بیماران ظرف مدت 6 تا 12 ماه بهبود می یابند.

حدود 80 درصد از افرادی که به این سندرم مبتلا می شوند، می توانند پس از شش ماه، بدون نیاز به همراه، راه بروند و 60 درصد قدرت عضلانی شان را به دست می آورند.

برای برخی از مبتلایان، رسیدن به بهبودی کامل، زمان بیشتری لازم دارد. حدود 30 درصد از مبتلایان به این سندرم، بعد از سه سال، دچار ضعف می شوند و 3 درصد از مبتلایان، حتی بعد از گذشت چند سال، علائمی مانند: سوزن سوزن شدن یا ضعف عضلانی را احساس خواهند کرد.

سندرم گیلن باره می تواند در موارد نادر خطر مرگ را به همراه داشته باشد؛ مخصوصا اگر بیمار به دنبال درمان نباشد. عواملی که می توانند خطر این بیماری را بیشتر کنند، عبارتند از:

  • بالا رفتن سن؛
  • شدید شدن یا سرعت بالای پیشرفت بیماری؛
  • تأخیر در درمان که به سیستم عصبی بدن آسیب می زند؛
  • استفاده طولانی مدت از دستگاه تنفسی، که می تواند خطر ابتلا به ذات الریه را به همراه داشته باشد.

استفاده از رقیق کننده های خون یا جوراب های تنگ یا تشک های بادی، می توانند خطر زخم بستر و لخته شدن خون را کمتر کنند.

اگر می خواهید خطر ابتلا به زخم بستر را کمتر کنید، باید فعالیت و تحرک تان را بیشتر کنید تا فشار کمتری بر بدنتان وارد شود.

علاوه بر علائم جسمانی، ممکن است مشکلات عاطفی را نیز تجربه کنید. کم بودن تحرک و احساس وابستگی به دیگران  سلامت روانی شما را با خطر مواجه می کند. برای رفع مشکلات روحی تان، می توانید با یک درمانگر دلسوز و آگاه صحبت کنید تا برنامه های روزانه مفید و فرح بخشی را به شما معرفی کند.