بیماری پوستی اگزما به شرایطی گفته می شود که در آن پوست، ملتهب، قرمز رنگ، ضخیم و ترک ترک می شود و معمولا با خارش همراه است. گاهی اوقات ممکن است که پوست، تاول هم بزند.
کلمه اگزما اغلب به درماتیت آتوپیک، معمول ترین نوع بیماری پوستی دلالت می کند.
آتوپیک به مجموعه از بیماری های سیستم ایمنی، مانند: درماتیت آتوپیک، آسم و تب مرغی اشاره می کند. زمانی که پوست ملتهب می شود، گفته می شود که فرد درماتیت دارد.
روند رشد اگزما در بدن یک سری از افراد سریع تر و در بدن بعضی دیگر کندتر است و تا دوران بزرگسالی ادامه دارد.
اطلاعات کلی درباره اگزما
- بعضی از مواد خوراکی، مثل لبنیات و آجیل باعث تحریک اگزما می شوند.
- علائم این بیماری به سن فرد بستگی دارد و اغلب با لکه های ناهموار و خارش بدن همراه است.
- عوامل محیطی مثل: دود سیگار و آلودگی هوا در تحریک آن نقش دارند. البته این بیماری درمان قطعی ندارد.
- این بیماری با بهبود پوست آسیب دیده و کمتر کردن علائم، کنترل می شود. با وجود این که امروزه هیچ راه درمان قطعی برای این بیماری پوستی شناخته نشده است؛ علائم آن قابل کنترل هستند.
- اگزما مسری نیست.
علائم اگزما
علائم درماتیت آتوپیک در افراد با سنین متفاوت مختلف است.
ممکن است که اغلب کودکان به این بیماری پوستی مبتلا شوند. این عارضه باعث بروز لکه های خشک و ناهموار بر روی پوستشان می شود که با خارش همراه است.
حتما بخوانید: ملانوما یا سرطان پوست چگونه سرطانی است؟ آیا درمان دارد؟
این بیماری بیشتر در افراد زیر 5 سال به وجود می آید و نیمی از آن ها، تا دوران بزرگسالی این علائم را دارند.
البته علائم بزرگسالان با کودکان متفاوت است.
در طی این بیماری، ابتدا علائم آن عود می کند و بدتر می شود و بعد از آن بهبود می یابد.
علائم اگزما در کودکان زیر 2 سال
- جوش هایی که معمولا در فرق سر و گونه ها دیده می شود؛
- جوش هایی که قبل از خروج مایع داخل آن ها، می ترکند؛
- این جوش ها باعث خارش شدید می شوند و خواب کودک را به هم می زنند. اگر به طور مداوم کودک آن ها را بخاراند، این جوش ها باعث عفونت پوستی می شوند.
علائم اگزما در کودکان 2 سال تا زمان بلوغ
- قسمت نزدیک به چروک زانو یا آرنج جوش می زند؛
- این جوش ها معمولا در قسمت های گردن، قوزک پا، مچ دست و چروک بین باسن و پاها ظاهر می شوند.
با گذشت زمان علائم زیر هم ممکن است که دیده شود:
- جوش های برآمده؛
- جوش هایی با رنگ تیره یا روشن تر؛
- جوش هایی که در فرآیند «لیکنیفیکاسیون( زبری پوست)» سفت می شوند؛
- جوش هایی که باعث رشد غده یا خارش همیشگی می شوند.
علائم بیماری پوستی اگزما در بزرگسالان
- جوش زدن قسمت چروک زانوها و آرنج یا گردن و پشت گردن؛
- جوش زدن بیشتر قسمت های بدن؛
- جوش هایی که به خصوص روی گردن، صورت و اطراف چشم برجسته هستند؛
- جوش هایی که باعث خشکی پوست می شوند؛
- جوش هایی که باعث خارش دائم می شوند؛
- پوسته پوسته شدن بیشتر این جوش ها؛
- جوش هایی که باعث عفونت می شوند.
بزرگسالانی که از زمان کودکی خود اگزما داشته اند، اما مدتی است که دیگر با این حالت روبرو نشده اند، ممکن است که پوست شان خشک و آزار دهنده شود و با مشکلات بینایی روبرو شوند.
باز شدن پوست باعث التهاب بیشتر و وخامت شدت خارش آن ها می شود.
ظاهر پوست مبتلایان به این بیماری، به اینکه چقدر پوست خود را بخارانند، بستگی دارد. عفونت داشتن جوش هایشان، نیز بر ظاهر پوستشان تاثیر می گذارد.
درمان بیماری پوستی اگزما
امروزه هیچ درمان قطعی برای اگزما وجود ندارد؛ اما با بهبود پوست آسیب دیده و جلوگیری از عود علائم، می توان آن را کنترل کرد.
حتما بخوانید: بیماری لوپوس چیست و چه علائمی دارد؟ آیا درمان می شود؟
پزشک با توجه به سن فرد، علائم و وضعیت فعلی سلامت او، یک برنامه درمانی تنظیم می کند.
در بعضی از افراد با گذشت زمان علائم از بین می رود؛ اما در برخی دیگر تا آخر عمر باقی خواهد ماند.
مراقبت خانگی
مبتلایان به اگزما با انجام چندین روش می توانند سلامت پوست خود را تضمین کنند و علائم آن را بهبود بخشند. بعضی از این کارها شامل موارد زیر می شود:
- حمام با آب ولرم؛
- استفاده از مرطوب کننده، بعد از حمام برای حفظ رطوبت پوست؛
- مرطوب کردن هر روزه پوست بدن؛
- پوشیدن لباس های نخی و عدم استفاده از لباس های تنگ و ضخیم؛
- شستشو با مواد شوینده ملایم صابونی یا غیرصابونی؛
- دما محیط را ثابت نگه دارید و فعالیت هایی که باعث تعریق می شوند را انجام ندهید؛
- درباره محرک های این بیماری پوستی اطلاعات جمع کرده و به آن ها عمل کنید؛
- در آب و هوای خشک یا سرد از دستگاه بخور استفاده کنید؛
- ناخن های تان را کوتاه کنید تا هنگام شکستن آن ها، پوستتان خم نشود.
مصرف دارو
پزشک برای درمان علائم بیماری پوستی اگزما دارو هایی تجویز می کند؛ بعضی از آن ها عبارتند از:
- کرم و پمادهای موضعی کورتیکواستروئید: این دسته از داروها، نوعی داروهای ضد التهاب هستند. پس از مصرف آن ها باید علائم اصلی اگزما، از جمله: التهاب پوست و خارش آن از بین برود. باید کرم را به طور مستقیم روی پوست بزنید.
- کروتیکواستروئیدهای سیستمتیک: در صورتی که مصرف داروهای دسته قبل موثر نباشد، این دارو تجویز می شود. داروهای سیستمیک را تزریق یا مصرف می کنید و معمولا از این داروها برای مدت کوتاهی استفاده می شود.
- آنتی بیوتیک ها: اگر فرد علاوه بر این بیماری، به عفونت هم مبتلا شود، نوبت به تجویز این داروها می رسد.
- داروهای ضد قارچ و ضد ویروس: این داروها مخصوص درمان عفونت های قارچی و ویروسی هستند.
- آنتی هیستامین ها: مصرف این داروها باعث می شود که فرد شب ها کمتر این جوش ها را بخاراند؛ زیرا این نوع داروها خواب آور هستند.
- مهارکننده های کلسی نورین: این دارو فعالیت های دستگاه ایمنی بدن را سرکوب می کند، التهاب را کاهش می دهد و از عود بیماری جلوگیری می کند.
- مرطوب کننده های ترمیم کننده: این مرطوب کننده ها خروج آب بدن را کاهش داده و پوست را ترمیم می کنند.
- فتوتراپی: در این روش فرد در معرض تابش های A یا B ماوراء بنفش ( یکی از دو موج یا هر دویشان) قرار می گیرد. پزشک با دقت وضعیت پوست را بررسی می کند. از این روش برای درمان درماتیت «آتوپیک متوسط» استفاده می شود.
حتی زمانی که بعد از مصرف دارو وضعیت پوست بهبود پیدا کرد، هم باید به دقت شرایط را زیر نظر بگیرید؛ زیرا امکان بازگشت اگزما وجود دارد.
دلایل اگزما
علت اصلی بروز اگزما نامشخص است؛ اما متخصصان بر این باور هستند که ترکیب عوامل محیطی و ژنتیکی باعث بروز آن می شود.
حتما بخوانید: بیماری پروانه ای چیست و چه علائمی دارد؟ آیا درمان می شود؟
اگر یکی از والدین در گذشته اگزما یا هر بیماری آتوپیک دیگری داشته باشند، احتمال ابتلا به اگزما در کودک شان زیاد می شود.
ابتلا هر دو والدین به این عارضه، کودک را در شرایط خطرناک تری قرار خواهد داشت.
گفته می شود که عوامل محیطی باعث بروز علائم می شوند. بعضی از این عوامل عبارتند از:
- مواد آزاردهنده: از جمله: صابون، مواد شوینده، شامپو، ضد عفونی کننده، آب میوه های تازه، گوشت یا سبزیجات؛
- عوامل آلرژی زا: هیره، حیوانات خانگی، دانه گرده، کپک قارچی و شوره سر؛
- میکروب ها: باکتری هایی مثل: استافیلوکوکوس اورئوس، ویروس ها و قارچ های خاص؛
- دماهای سرد و گرم: دمای بسیار سرد یا گرم، رطوبت کم یا افزایش دما و تعریق بدن ناشی از انجام حرکات ورزشی؛
- مواد خوراکی: محصولات لبنی، تخم مرغ، آجیل، دانه ها، محصولات سویا و گندم؛
- استرس: خود، به طور مستقیم در اگزما نقش ندارد؛ اما باعث وخیم شدن علائم آن می شود.
- هورمون ها: زمانی که میزان هورمون ها در بدن خانم ها تغییر می کند؛ مثلا: در هنگام بارداری یا زمان های مشخص در چرخه قاعدگی، رشد اگزما بیشتر می شود.
انواع بیماری پوستی اگزما
اگزما انواع زیادی دارد. انواع دیگر آن، به جز درماتیت آتوپیک، شامل موارد زیر می شود:
- درماتیت تماسی: زمانی که پوست با یک ماده آلرژی زا یا شیء که سیستم ایمنی بدن آن را بیگانه می شناسد، تماس داشته باشد، اینطور واکنش نشان می دهد.
- درماتیت دیس هیدروتیک: این نوع درماتیت، مربوط به التهاب پوست کف دست ها و کف پا می شود که نشانه آن جوش زدن است.
- درماتیت عصبی: در درماتیت عصبی، سر، ساعد، مچ دست و ساق پا، تاول های فلس مانندی می زنند. عامل تحریک این نوع اگزما، خارش ناشی از عوامل خارجی، مثل نیش پشه است.
- اگزما سکه ای: در اثر آزار پوست تاول زده، ظاهر می شود که ممکن است فلس مانند، ناهموار و همراه با خارش باشد.
- درماتیت استاز: این نوع التهاب پوست، به ساق پا مربوط می شود و علت آن هم مشکل در گردش خون است.
تهیه شده توسط تیم تحریریه دکترچک
