بیماری زونا چیست؟ علت بیماری، نشانه ها و راه های درمان قطعی زونا

زونا در دسته بیماری های عفونی قرار می گیرد. از دهه های گذشته تاکنون این بیماری ابتدا با نشانه های آبله مرغان خود را نشان می دهد. علت این که دو بیماری زونا و آبله مرغان همزمان بدن فرد را اشغال می کنند، دست داشتن یک نوع ویروس در هر دو است.

ویدیو زیر را مشاهده کنید
نشانه ابتلا به آبله مرغان جوش های خارش دار است که از گردن، قفسه سینه، و صورت آغاز شده و ممکن است تمام دیگر قسمت های بدن را هم درگیر کند. جوش های زونا هم باعث خارش و هم باعث درد می شوند. این جوش ها با یک سمت بدن سروکار دارند.

اگر یک قسمت از بدنتان احساس خارش یا سوزش داشتید و پس از مدتی آن قسمت جوش یا تاول زد، باید به مراکز درمانی مراجعه کنید. پزشک شما را معاینه کرده و بیماری زونا را تشخیص می دهد. در ادامه مقاله به 0 تا 100 بیماری زونا پرداخته ایم ، تا آخر با ما همراه باشید…

اینفوگرافیک بیماری زونا

چه کسانی به بیماری زونا مبتلا می شوند؟

تا به امروز می دانیم که سیستم دفاعی ضعیف باعث رشد ویروس ها می شود. اگر قبلا بیماری آبله مرغان داشتید، در صورت دارا بودن شرایط زیر، بیماری زونا به بدنتان حمله می کند :

•  سرطان، ویروس HIV ، یا سایر بیماری هایی مبتلا باشید که قدرت دفاعی بدن را کاهش می دهند ؛
• 50 سال یا بیشتر سن دارید؛
• زندگی پر استرسی دارید؛
• آسیب جسمانی دیده باشید؛
• مصرف طولانی مدت قرص های استروئیدی یا سایر داروهایی که سیستم دفاعی بدن را ضعیف می کنند.

شاید برایتان جالب باشد اما بعضی بیمارانی که زونا دارند در هیچ کدام از این دسته ها قرار نمی گیرند.

آیا بیماری زونا مسری است؟

بله، همین طور است. فرد بیمار ناقل ویروس واریسلا زوستر است و تا زمانی که نشانه ها کاملا از بین نرفته باشند می تواند افرادی که تا حالا ابتلا مرغان نگرفته اند و در برابر آن واکسینه نشده است را هم مبتلا کند.

بیمارانی که زونا دارند نباید تا زمان بهبودی با زنان باردار ، افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و کودکان تازه به دنیا آمده در تماس باشند.

دو واکسن شینگریکس و زوستاواکس برای درمان زونا توسط سازمان FDA ثبت شده است. واکسن شینگریکس به تازگی تولید شده است و به دلیل اثر بخشی بالای 90 درصد گزینه انتخابی پزشکان است. سازمان CDC به بیمارانی که 50 سال یا بیشتر سن دارند توصیه می کند که حتی اگر قبلا بیماری زونا نداشته اند هم از این دارو استفاده کنند. درصورتی که بیمار واکس زوستاواکس را زده باشد بهتر است از این دارو استفاده کند.

نشانه های بیماری زونا چیست؟

نشانه های بیماری زونا شامل :

• احساس سوزش، خارش و درد موضعی قبل از بروز تاول ها. احساس درد در میان بیماران متفاوت است؛ در یک سری از بیماران درد همیشگی و در دسته دیگر درد گاهی اوقات به سراغ بیمار می آید.
• چند هفته که از بروز نشانه های بالا گذشت گروهی از تاول های چرکین قرمز رنگ در پوست مشاهده می شود که سطح پوست را ملتهب می کنند. تاول ها یک هفته ای خشک می شوند.
• ممکن است همزمان با ظهور تاول ها، تب، خستگی یا سردرد هم برای بیمار اتفاق بیافتد.

پس درصورتی گفته می شود زونا دارید که جوش و تاول هایی در یک سمت بدن یا صورت تان وجود داشته باشد. پوست بدن در این قسمت قرمز شده و جوش ها درد می کنند. در نهایت این جوش ها به تاول های دردناک، قرمز رنگ و پر از چرک تبدیل می شوند. با گذشت 7 تا 10 روز شروع به خشک شدن و پوسته کردن می کنند.

البته نشانه های یک سری از بیماری ها با نشانه های بیماری زونا شباهت دارند. پزشک برای تشخیص بیماری های زیر شما را معاینه می کند:

• التهاب پوست تماسی: در این نوع از بیماری پوست به شیره گیاهی، فلزات، مواد شیمیایی یا داروهای درمانی واکنش نشان می دهد.
• عفونت کاندیدا: علت این عفونت به نوعی مخمر به نام کاندیدا مربوط می شود.
• درماتیت هرپتیفرم: ظهور جوش در بدن که بعضی از بیماران مبتلا به بیماری سلیاک به آن مبتلا می شوند.
• زرد زخم: یک عفونت پوستی که باکتری ها در آن نقش دارند.
• نیش حشرات: بعضی اوقات جای نیش حشرات شبیه جوش های زونا است.
• فولیکولیت: سوراخ های کوچکی که موهای بیرون آمده از آن ها متراکم هستند.
• گال: درنتیجه تماس با یک حشره به نام مایت با این شرایط پوستی مواجه می شویم.

نشانه هایی که با بیماری زونا همراه هستند اغلب شامل:

• تب؛
• سر درد؛
• سرما؛
• سرگیجه.

در شرایط زیر باید به مراکز درمانی مراجعه کنید:

• احتمال می دهید که بیماری زونا در حال آغاز شدن است. با مصرف داروهای ضدویروسی در مراحل مقدماتی می توانید دوره بیماری عفونی را کمتر کنید.
• تمام صورت تان جوش زده است. در این زمان اگر به موقع به مراکز درمانی مراجعه نکنید زونا چشمانن را درگیر کرده و مشکلات بینایی و وارد شدن آسیب به قرنیه را شاهد خواهید بود.
• به احتمال زیاد ویروس ها به این قسمت حمله کرده اند (با بررسی قرمزی پوست، تورم، تب شدید و چرک مشخص می شود)؛ با مصرف داروهای آنتی بیوتیک جلوی پیشروی عفونت باکتریایی و نه زونا گرفته می شود.
• تاول ها بدون هیچ پیشرفتی تا 10 روز روی پوست باقی بمانند.
• نتوان درد موضعی را تحمل کرد؛ در این شرایط دکتر داروهای ضد درد یا عصبی را تجویز می کند؛
• زونا داشته باشید و با فردی که سیستم ایمنی اش ضعیف شده باشد در تماس باشید؛
• با ظهور تاول ها نشانه های خطرناک دیگری، مانند سر گیجه، صدای صوت در گوش، ضعف مداوم بدن، دید دوتایی، افتادگی صورت یا احساس سردرگمی، هم به وجود بیایند.

شناسایی بیماری زونا

مسلما در دوران کودکی تان اگر آبله مرغان گرفته باشید، جوش های خارش دار در سطح صورت و بدنتان را فراموش نکرده اید. پس از این که آبله مرغان فرونشست، ویروس واریسلا زوستر که در آبله مرغان شرکت داشته است برای سال ها در بدنتان باقی می ماند.

به مرور زمان که سنتان بیشتر می شود اگر شرایط مهیا باشد ویروس فعالیت خود را دوباره شروع می کند و باعث ایجاد بیماری زونا یا هرپس زوستر می شود. در زونا بیشتر با جوش های دردآور مواجه می شوید تا جوش های خارش دار.

وجود جوش هایی که در یک سمت بدن قرار دارند گویای ابتلا به بیماری است. در این شرایط باید به مراکز درمانی مراجعه کنید. به محض این که تشخیص داده شود به زونا مبتلا شده اید، تا زمانی که جوش ها و سایر نشانه ها بهبود یابند تحت درمان قرار می گیرید.

مشکل بزرگ تر

ویروسی که در دو بیماری زونا و آبله مرغان نقش دارد، ویروس واریلا زوستر است. هنگامی که ویروس وارد بدن شود ابتدا با نشانه های آبله مرغان یا واریسلا (نام دیگر آبله مرغان) روبرو می شویم. احتمالا پیش خود فکر می کنید که آبله مرغان فقط در دوران کودکی اتفاق می افتد؛ اما این مورد حقیقت ندارد و بزرگسالان را هم درگیر می کند.

بعد از این که خارش جوش های آبله مرغان تمام شد، ویروس واریلا به بافت های عصبی در نزدیکی مغز و مغز تیره می رود و در اینجا مخفی می شود.

گاهی اوقات ویروس فعالیت می کند و در سراسر فیبرهای عصبی پوست تان حرکت می کند؛ پزشکان نتوانسته اند علت فعال شدن ویروس را مشخص کنند. دقیقا در همین موقع است که آبله مرغان به زونا تبدیل می شود. هرپس زوستر نام دیگر بیماری زونا است.

آزمایشات

معمولا اگر با معاینه جوش ها نتوان بیماری زونا را تشخیص داد، باید آزمایش انجام شود. برای پیش بینی عواقب احتمالی هم پزشک انجام آزمایش را توصیه می کند. تنها در شرایط زیر باید آزمایش دهید:

• عمل پیوند عضو انجام داده باشید؛
• سیستم ایمنی بدنتان ضعیف باشد؛
• قرار است شروع به مصرف نوعی دارو کنید که قدرت سیستم ایمنی بدن را پایین بیاورد.

به دو طریق می توان زونا را از آبله مرغان تشخیص داد:

• آزمایش آنتی بادی: زمانی که ویروس واریسلا زوستر در بدن حضور داشته باشد سیستم ایمنی سعی می کند تا با تولید پروتئین این ویروس را از بین ببرد. به این نوع از پروتئین ها آنتی بادی گفته می شود و از طریق آزمایش خون قابل تشخیص هستند. نمونه خونگیری از رگ بازویتان گرفته می شود. در این آزمایش مشخص می شود که الان یا در گذشته به آبله مرغان مبتلا شده اید اما اصولا تجزیه و تحلیل این آزمایش کار پیچیده ای است.
• تشخیص ویروس: این آزمایش زمانی باید انجام شود که حضور وارسیلا زوستر در جوش های صورت تایید شده باشد. پزشک از ترشحات این جوش ها نمونه برداری می کند و 1 تا 3 روز بعد جواب آزمایش را گزارش می دهد. احتمال تکرار آزمایش هم وجود دارد.

تشخیص زونا با بررسی جواب آزمایش و نشانه های موجود انجام می شود.

عواقب بیماری زونا چیست؟

وقتی که ابتلا به بیماری زونا تایید شد چیزی که اهمیت دارد رهایی از درد است. امروزه به طرق مختلف، از مصرف قرص گرفته تا روش های درمانی چند منظوره، می توان این بیماری را درمان کرد.

بیماران زونا به دو دسته تقسیم می شوند: نشانه های زونا در یک سری از بیماران بعد از یک ماه کمتر شده و در دسته دیگر بیشتر می شود. از آن جایی که ابتلا به زونا به خودی خود زندگی فرد را تهدید نمی کند اما می تواند باعث بروز بیماری های دیگر، مانند مشکلات بینایی، شود.

نورالژی

نورالژی، یا PHN، از شایع ترین بیماری هایی است که علت آن بیماری زونا است. در این زمان جوش و سایر نشانه ها از بین می روند اما با ابتلا به PHN حتی ماه ها پس از بهبودی زونا، باز هم احساس خارش، درد، سوزش و گزش خواهید داشت.

نورالژی بیشتر در سالمندان دیده می شود. معمولا این بیماری با گذشت زمان بهتر می شود. اما در تعدادی از بیماران تا سالیان سال ادامه پیدا می کند.

پزشک با تجویز قرص های متفاوت یا روش های درمانی می تواند زونا را درمان کند.

زونا و خطر ایجاد مشکلات بینایی

زمانی که جوش های زونا در اطراف چشم، پیشانی یا بینی ایجاد شوند باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. اگر در این کار سهل انگاری کنید زونا باعث ایجاد مشکلات بینایی یا حتی از دست دادن قدرت بینایی می شود.

زمانی که زونا در اطراف چشم ها اتفاق بیافتد باعث:

• تورم و التهاب ؛
• گاوکوما، در این بیماری احساس می کنید که فشاری روی چشم هایتان است؛
• آسیب دیدن نورون های عصبی.

زونا و خطر ابتلا به سندروم رمسی هانت

وقتی که جوش های زونا در اطراف گوش دیده شوند باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. در صورت عدم مراجعه به پزشک باید با بیماری سندروم رمسی هانت دست و پنجه نرم کنید. این سندروم باعث:

• سرگیجه و سایر مشکلات مربوط به حفظ تعادل؛
• گوش درد؛
• از دست دادن قدرت شنوایی؛
• نمی توانید ماهیچه های قسمتی از صورتتان را تکان دهید؛
• صدای سوت در گوش

معمولا کمتر فردی به سندروم رمسی هانت مبتلا می شود اما روش های درمانی موثری برای درمان آن وجود دارد.

مشکلات پوستی

جوش های زونا و تاول در یک زمان با هم ظاهر می شوند که تاول ها ترکیده و چرک بیرون می آید. برای پیشگیری از رشد عفونت باکتریایی باید چرک را تمیز کنید وگرنه باعث ایجاد جای زخم می شود.

اگر تب شدیدی داشتید باید سریعا به پزشک مراجعه کنید که نشان از ابتلا به عفونت باکتریایی است.

التهاب

بسیار کم پیش می آید که ابتلا به زونا باعث التهاب یا تورم در مغز، ریه ها، کبد یا حتی منجر به مرگ بیمار شود.

باید تحت نظر پزشک باشید تا از بروز عواقب بعدی جلوگیری کنید.

روش های درمان و پیشگیری از ابتلا به زونا

زمانی که به پزشک مراجعه می کنید وی تلاش می کند تا با تجویز دارو عفونت را کنترل کرده، التهاب و درد را کمتر کند و سرعت درمان را بیشتر کند . این داروهای درمانی شامل:

داروهای ضدویروسی

همان طور که از اسم این داروها هم مشخص است، علیه ویروس کار می کنند و سرعت رشد آن را کم می کنند. اگر در 72 ساعت اولیه بروز نشانه ها از این دارو استفاده شود اثربخشی فوق العاده ای خواهد داشت.

مصرف این داروها به کم کردن عواقب بعدی بیماری زونا کمک خواهد کرد. داروهای ضدویروسی که پزشک تحویز می کند شامل:

• آکیلوویر (زوریواکس)؛
• فامسی کلوویر (فامویر)؛
• والاسی کلوویر (والترکس).

بهتر است درباره عوارض جانبی احتمالی مصرف این داروها از پزشک متخصص یا داروساز سئوال بپرسید.

داروهای ضد درد

ابتلا به بیماری زونا با درد و التهاب همراه است. برای بهبود این نشانه ها تجویز پزشک استفاده از داروهای ضد درد است. این داروها شامل:

• استامینوفن؛
• ایبوبروفن؛
• ناپروکسن.

برای درمان نورالژی هم از این داروها استفاده می شود.

سایر داروهای تجویزی

مسلما بعد از ترکیدن تاول یا گسترش عفونت در بدن درد بسیاری خواهید داشت. در این جور مواقع دکتر مصرف داروهای زیر را تجویز می کند:

کرم کاپسایسین: تماس کرم با چشم ممنوع است.

داروی بی حس کننده: احتمالا برای رفع درد تجویز پزشک داروهای لیدوسین (لیدودرم، اکسیلوسین) خواهد بود. این دارو به صورت کرم، لوسیون، پودر، و اسپری به فروش می رسد.

قرص های آنتی بیوتیک: زمانی که باکتری پوست و تاول ها را عفونی کرده باشد، باید از قرص های آنتی بیوتیک استفاده کرد. اما گاهی اوقات پیش می آید که باکتری ها در این زمینه نقشی ندارند؛ در اینصورت مصرف آنتی بیوتیک در درمان زونا تاثیری نخواهد داشت.

داروهای ضدافسردگی تریسایکلیک: برای درمان افسردگی ناشی از درمان پوست بهتر است از این داروها استفاده کرد. داروهای ضدافسردگی دارای انواع بسیاری هستند: آمیتریپتیلین، دسیپرامین (نورپرامین)، و نورتریپتیلین (آونتیل، پاملور). مسلما مصرف این داروها عوارض جانبی و مزایای بسیاری برای سلامت فرد دارد.

داروهای خانگی: درست است که زونا هیچ درمان خانگی ندارد اما با رعایت یک سری از اصول می توانید به بهبود پوست خود کمک کنید.

سعی کنید که همیشه منطقه آسیب دیده را تمیز و خشک نگه دارید.

با گذشت زمان شدت خارش تاول ها بیشتر و بیشتر می شود اما هرگز به فکر ترکاندن یا کندن شان نیفتید. از پزشک خود درباره کرم های ضد خارش سئوال کنید.

بعضی از بیماران گفته اند که پس از درمان پوست شان از روش های سوزن درمانی یا سایر روش های چند منظوره بهره برده اند. بهتر است در این باره با پزشک خود مشورت کنید.

چطور می توانم از ابتلا به زونا پیشگیری کنم؟

تا به امروز دو واکسن برای درمان زونا کشف شده است. شینگریکس (RZV) و زوستاواکس. کارایی شینگریکس بالاتر از داروی قدیمی زوستاواکس است.

چه افرادی باید واکسینه شوند: سازمان CDC به افرادی که 50 یا بیشتر سن دارند توصیه کرده است که حتما این واکسن را بزنندو مهم نیست که در دوران کودکی آبله مرغان گرفته باشند یا خیر. این ویروس می تواند در بدن تمام افراد رشد کند. علاوه بر واکسن زوستاواکس، باید واکسن شینگریکس هم بزنید.

چند بار باید واکسن بزنم: دوبار. اولین مرتبه همزمان است با نشانه های زونا و واکسن دوم را بعد از شش ماه می زنند.

نحوه عملکرد این واکسن چطور است: افرادی که واکسن شینگریکس را می زنند تا 90 درصد از احتمال ابتلا به زونا در امان خواهند بود. حتی اگر همین الان هم زونا داشته باشید، با ورود واکسن به بدن، توانایی مقابله سیستم ایمنی با ویروس بیشتر می شود.

تا به حال آبله مرغان نگرفته ام. باز هم باید واکسن زونا را بزنم: بله، باید واکسینه شود. هر فردی که 50 سال یا بیشتر سن دارند باید حتما در برابر ویروس زونا واکسینه شود؛ فرقی ندارد که آبله مرغان داشته است یا خیر.

من زونا دارم، باز هم باید واکسن بزنم؟ بله. با زدن واکسن زونا برگشت بیماری در زمان های بعدی امکان پذیر نخواهد بود. اگر همین الان هم زونا دارید، باید اول منتظر بمانید تا تاول ها از بین بروند و بعد واکسینه شوید.

عوارض جانبی این واکسن چیست: از معمول ترین عوارض جانبی واکسن شیگنرکس می توان به درد و التهاب محل تزریق، درد عضلات، خستگی، سر درد، سرما، تب و مشکلات اشاره کرد. احتمال بروز آلرژی هم وجود دارد. از آن جایی که واکسن زوتراویکس از ویروس زنده ساخته می شود، با تزریق احتمال بروز نشانه های آبله مرغان وجود دارد.

استفاده از واکسن زونا برای چه افرادی ممنوع است؟

اگر شرایط زیر را دارید استفاده واکسن زونا برای تان ممنوع است:

• به هر کدام از مواد اولیه واکسن آلرژی دارید.
• به دلیل مصرف داروهای درمانی سیستم ایمنی بدن تان ضعیف شده باشد.
• باردار هستید.
• در حال حاضر زونا دارید.
• سیستم ایمنی بدنتان نتواند در برابر ویروس آبله مرغان مقاومت کند.

علاوه بر موارد بالا فراموش نکنید که اگر سیستم ایمنی بدنتان ضعیف است یا در طول چهار هفته آینده باردار خواهید شد، زدن واکسن  زوستاواکس برایتان ممنوع است.

در پناه حق – دکتر چک