آیا تا به حال این سوال به ذهنتان خطور کرده است که ” چرا استرس می گیریم ؟ ” ؟! استرس یک احساس طبیعی است که در هنگام ناتوانی در مواجه با نیازها و شرایط خاص به سراغ ما می آید. در عین حال، اگر فرد نتواند به درستی این مشکل خود را کنترل کند، به یک عارضه مزمن تبدیل خواهد شد.

نیازهایی که باعث استرس ما می شوند از کار، روابط، فشارهای مالی و دیگر شرایط نشات می گیرند؛ اما هر چیزی که برای فرد چالش ایجاد می کند یا این که زندگی اش را به خطر بیندازد، می تواند باعث ایجاد استرس شود.

اگر بخواهیم از جنبه دیگری به این مسئله نگاه کنیم متوجه می شویم که این مشکل خود مثل یک مشوق است و برای زنده ماندن و ادامه بقا ضروری است. مکانیسم جنگ یا فرار به انسان می گوید که کجا و چه مواقعی باید با شرایط خطرناک مقابله کند.

با وجود این، اگر بدن به راحتی در هنگام مواجه با یک موقعیت دچار اضطراب شود یا این که در یک زمان با شرایط استرس زا زیادی روبرو شود، سلامت روانی و جسمانی فرد را به خطر می اندازد و آسیب زاست.

استرس چیست؟

استرس یا اضطراب نوع عملکرد دفاعی و طبیعی بدن است که از انسان در برابر خطر و غارت محافظت می کند. اضطراب موجب جاری شدن هورمون هایی می شود که سیستم های بدن برای گریز یا مقابله را به حالت آماده باش در می آورد. افراد اغلب با عنوان مکانیسم جنگ یا فرار از این شرایط نام می برند.

زمانی که انسان با یک شرایط چالش زا یا خطرساز مواجه می شود، تا حدودی فعالیت های بدنی نیز دارد. در بدن منابعی فعال می شوند که به انسان کمک می کند که یا ایستادگی کند و با چالش مقابله کند یا این که هر چه سریع تر خود را به یک جای امن برساند.

حتما بخوانید: استرس و بی خوابی؛ آیا استرس بر خواب تاثیر می گذارد؟

در این شرایط، در بدن میزان بیشتری از هورمون های شیمیایی کورتیزول، اپی نفرین و نوراپی نفرین تولید می شود. تولید این هورمون ها منجر به تحریک عکس العمل های جسمانی زیر می شود:

  • افزایش فشار خون؛
  • افزایش میزان آمادگی عضلات؛
  • تنگی نفس استرسی؛
  • تعریق؛
  • به حالت هشدار در آمدن.

تمام این عوامل باعث بهبود توانایی بدن در مقابله با شرایط به شدت خطرناک یا چالش برانگیز می شود. ترشح هورمون های اپی نفرین و نوراپی نفرین باعث تند شدن ضربان قلب نیز می شود.

عوامل محیطی که بروز این عکس العمل را تحریک می کنند، با نام عوامل استرس زا شناخته می شوند؛ مثلا می توان به صدا، رفتارهای خشونت آمیز، سرعت بالای ماشین، لحظات ترسناک در فیلم یا حتی حاضر شدن در اولین قرار ملاقات اشاره کرد. احساس اضطراب با افزایش تعداد عوامل استرس زا بیشتر هم می شود.

با توجه به پرسش نامه سالیانه که از سوی انجمن روان شناسی آمریکایی در سال 2018 ارائه شده، مشخص شده است که میزان استرس مردم ایالات متحده آمریکا از مقیاس 1 تا 10، میزان 4.9 است. همچنین در این پرسش نامه مشخص شد که پول و استخدام از شایع ترین عوامل استرس زا هستند.

تاثیرات فیزیکی ناشی از استرس

تاثیرات فیزیکی ناشی از استرس

بروز اضطراب با کند شدن یک سری از عملکردهای طبیعی بدن نیز همراه است؛ مثلا سرعت فعالیت سیستم های گوارشی و ایمنی بدن کم می شود. سپس بدن تمرکز خود را بر روی نفس کشیدن، گردش خون، بالا بردن سطح هوشیاری و آماده کردن ماهیچه ها برای استفاده ناگهانی معطوف می کند.

در زمانی که دچار این مشکل می شوید، تغییرات زیر در بدنتان اتفاق می افتد:

  • افزایش فشار خون و نبض؛
  • افزایش سرعت نفس کشیدن؛
  • پایین آمدن سرعت سیستم گوارش؛
  • کاهش فعالیت سیستم ایمنی بدن؛
  • محکم تر شدن ماهیچه ها؛
  • بی خوابی که به خاطر افزایش میزان هوشیاری بدن است.

نحوه عکس المعل بدن نسبت به شرایط سخت و طاقت فرسا، میزان تاثیر این مشکل بر سلامت عمومی بدن را نشان می دهد. بعضی از افراد به مرور یا در آن واحد با عوامل استرس زا متعددی مواجه می شوند؛ بدون این که با هر گونه عکس العمل پیشرو دیگری همراه باشد.

اما این مورد درباره همه مردم صدق نمی کند، بعضی ها هم عکس العمل های شدیدتری در برابر یک عامل استرس زا نشان می دهند.

علاوه بر این، فردی که احساس می کند منبع کافی برای مقابله با این مشکل خود را ندارد، احتمالا عکس العمل های شدیدتری را نشان می دهد؛ به نحوی که ممکن است بروز مشکلات جسمانی را تحریک کند. عوامل استرس زا به شیوه های مختلفی بر انسان ها اثر می گذارند.

بگذارید به تجربه بعضی از افراد اشاره کنیم؛ به طور کلی، فرد حتی وقتی که می خواهد کار مثبتی هم انجام دهد، نیز این مشکل به سراغش می آید. به طور مثال، بچه دار شدن، رفتن به تعطیلات، اسباب کشی به خانه ای جدید و ترفیع رتبه در محل کار.

علت بروز استرس در این مواقع به این خاطر است که فرد با تغییرات مهم، تلاش های اضافه، وظایف جدید مواجه می شود و باید خود را با این شرایط وفق دهد. علاوه بر این، این شرایط باعث ورود انسان به دنیای ناشناخته می شود.

به طور مثال، فرض کنید کارمندی به دنبال افزایش دستمزد خود است و می خواهد ترفیع رتبه بگیرد؛ اما معلوم نیست که از عهده وظایف جدید خود به خوبی برمی آید یا خیر.

اگر فرد به طور مداوم نتواند از پس چالش ها بربیاید، بر روی سلامت و خوشحالی اش تاثیر خواهد گذاشت.

به طور مثال، در سال 2018  چندین مطالعه بررسی شدند و در آخر دانشمندان به این نتیجه رسیدند که نوعی ارتباط میان اضطراب های کاری و انسداد قلب وجود دارد. با وجود این، مولفان همچنان نتوانستند مشخص کنند که این مشکل از طریق کدام مکانیسم باعث بروز بیماری انسداد قلب می شود.

در یکی دیگر از مطالعات مشخص شد افرادی که می دانند این مشکل تاثیر منفی بر سلامت شان بر جای می گذارد، در مقایسه با افرادی که از این موضوع درکی ندارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به انسداد عروق قلب هستند.

اما اگر بخواهیم از سمت دیگر به قضیه نگاه کنیم، می بینیم که کسب اطلاعات درباره تاثیرات اضطراب بر بدن به انسان کمک می کند تا این مسئله را به طور موثر تحت کنترل درآورده و بهتر با آن مقابله کند.

انواع استرس

موسسه ملی سلامت روانی {NIMH} این مشکل را به دو دسته تقسیم کرده است: استرس حاد و استرس مزمن. برای کنترل هر نوع به سطوح کنترلی متفاوتی نیاز است.

سه نمونه از عواملی که این سازمان تعیین کرده، شامل موارد زیر می شود:

استرس روتین، مانند: مراقبت از نوزاد، کارهای خانه یا وظایف مالی؛

استرس ناشی از تغییرات ناگهانی یا بر هم زننده، مانند: عزاداری خانواده یا از دست دادن شغل؛

استرس آسیب زا: این نوع زمانی به سراغ فرد می آید که در نتیجه تصادف کردن، حمله کردن، رخدادهای طبیعی و موارد از این دست، فرد دچار آسیب های شدید شود.

استرس حاد

این نوع استرس کوتاه مدت و در عین حال شایع ترین نوع آن است. استرس حاد زمانی ایجاد می شود که فرد با فشار ناشی از شرایطی مواجه می شود که به تازگی رخ داده باشد. مواقعی که فرد با چالش های پیش روی خود مواجه می شود، نیز به این استرس دچار می شود.

حتما بخوانید: آیا مهربانی به دیگران میتواند استرس شما را کاهش دهد؟

به طور مثال، مشاجره ای که به تازگی رخ داده یا نزدیک شدن به زمان موعود یک رویداد، می تواند عامل این مشکل باشد. با  وجود این، بعد از این که مسئله برطرف شد یا روز موعود فرا رسید، این این کم تر می شود یا این که از بین می رود.

عوامل استرس زا حاد اغلب جدید هستند و معمولا راهکارهای آشکار و سریعی برای آن ها وجود دارد. حتی اگر سخت ترین چالش ها را هم تصور کنید، باز هم چاره زیادی برای خارج شدن از آن شرایط وجود دارد.

میزان آسیبی که استرس حاد به انسان وارد می کند، به استرس بلند و مزمن شباهتی ندارد. سردردهای تنش زا و ناراحتی معده و همین طور تا حدودی پریشان شدن از جمله تاثیرات استرس کوتاه مدت و حاد محسوب می شوند.

اما باید به این نکته توجه کنید که اگر در بلند مدت استرس حاد گریبان گیرتان شده، این استرس مزمن می شود و به روح و روانتان آسیب می زند.

استرس مزمن

این مشکل به صورت مزمن در طولانی مدت پیشرفت می کند و برای انسان بسیار خطرناک است.

ادامه داشتن فقر، داشتن یک خانواده ناکارآمد یا ازدواج ناموفق نمونه ای از شرایطی هستند که منجر به بروز استرس های مزمن می شود. اضطراب مزمن زمانی رخ می دهد که فرد هیچ چاره ای برای پیشگیری از بروز عوامل استرس زا ندارد و به دنبال راهکار نیست. اگر فرد در اوایل زندگی خود با شرایط آسیب زا مواجه شود، این مشکل به استرس مزمن تبدیل خواهد شد.

در نتیجه بروز این مشکل به صورت مزمن، میزان فعالیت هورمون استرس به راحتی به حالت عادی باز نخواهد گشت. در این صورت، باعث بروز مشکل بر روی سیستم های بدن می شود که عبارتند از:

  • قلبی عروقی؛
  • تنفسی؛
  • خواب؛
  • دفاعی؛
  • تولید مثل.

از جمله مشکلات دیگری که در نتیجه مداوم شدن این مشکل برای فرد به وجود می آید، افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع دو، افزایش فشار خون و بیماری های قلبی می باشد. زمانی که این مشکل به نوع مزمن تبدیل شود، افسردگی، اضطراب و دیگر اختلالات روانی، مانند اختلال پس از حادثه {PTSD} نیز ظاهر خواهند شد.

استرس مزمن بدون هیچ گونه نشانه آشکاری ادامه پیدا می کند؛ چرا که خوشحال نبودن و احساس پریشانی به عادت تبدیل خواهند شد. این شرایط به بخشی از شخصیت فرد تبدیل می شود و صرف نظر از موضوعی که فرد با آن مواجه می شود، به طور مداوم او را مستعد تاثیرات ناشی از استرس می کند.

افرادی که دچار استرس های مزمن هستند، در نهایت با شرایطی مواجه می شوند که یا خودکشی می کنند یا اقدام به انجام کارهای خشن می کنند یا دچار حمله قلبی یا سکته می شوند.

علت بروز استرس

علت بروز استرس

نحوه عکس العمل نشان دادن مردم نسبت به شرایط استرس زا متفاوت است. حتی مسئله ای که برای یک نفر استرس زا نیست، ممکن است برای شخص دیگری باشد و تقریبا هر حادثه ای می تواند به طور بالقوه باعث ظهور استرس شود. در بعضی از افراد تنها کافی است که فرد به محرک یا چندین محرک کوچک که باعث بروز این مشکل می شود، فکر کند.

امروزه هیچ دلیل قابل تشخیصی وجود ندارد که نشان دهد چرا هر فرد در مقابله با یک نوع عامل استرس زا، کمتر دچار استرس می شود. عواملی که باعث می شوند یک فرد راحت تر از دیگری دچار این مشکل شود عبارتند از:

  • شرایط تهدید کننده سلامت روانی، مانند افسردگی یا احساس سردرگمی؛
  • بی عدالتی؛
  • اضطراب.

تجربه های سابق فرد در زندگی بر نحوه واکنش دادن وی به عوامل استرس زا تاثیر گذار است.

از جمله معمول ترین اتفاقاتی که در زندگی می افتد و در نتیجه آن این مشکل روانی تحریک می شود، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • وجود مشکل در کار یا بازنشتگی؛
  • نداشتن زمان یا پول کافی؛
  • عزاداری؛
  • مشکلات خانوادگی؛
  • بیماری؛
  • نقل مکان؛
  • روابط، ازدواج و طلاق.

در قسمت زیر به مواردی اشاره کرده ایم که طبق گزارش ها از عوامل استرس زا شایع هستند:

  • سقط جنین؛
  • رانندگی در ترافیک سنگین یا ترس از تصادف کردن؛
  • ترس از جرم و جنایت و داشتن مشکلات با همسایگان؛
  • بارداری و والدین شدن؛
  • زیاد بود صدا، آلودگی هوا یا بیش از حد شلوغ بودن مکان؛
  • بلاتکلیف بودن یا در انتظار یک رویداد مهم ماندن.

بعضی از افراد بعد از پشت سر گذاشتن یک رویداد آسیب زا، مانند تصادف کردن یا تجاوز، دچار این مشکل می شوند. پزشکان این نوع استرس را به عنوان PTSD تشخیص می دهند.

افرادی که در شغل های استرس زا مشغول به کار هستند، مانند کار در ارتش یا سرویس های اورژانسی، بعد از بروز یک رویداد دچار این مشکل می شوند. در این ضرایط، کادر درمان آن ها را بررسی می کند تا وجود هر گونه نشانه از PTSD را در آن ها تشخیص دهد.

علائم و خطرات ناشی از استرس

تاثیراتی که استرس بر روی جسم ما می گذارد؛ عبارتند از:

  • تعریق؛
  • احساس درد در قسمت کمر و قفسه سینه؛
  • انقباض یا گرفتگی عضلات؛
  • احساس ضعف؛
  • سردرد؛
  • انقباضات ناگهانی عصبی؛
  • احساس سوزن سوزن شدن در بدن.

مطالعه ای که در سال 2012 انجام شده به این نتیجه رسیده است که عوامل استرس زا که پدران و مادران با آن مواجه می شوند، مانند مشکلات مالی یا مدیریت کارهای خانه به تنهایی، امکان دارد که فرزندشان به چاقی مفرط مبتلا شود.

از جمله تاثیراتی که استرس بر روی احساسات انسان می گذارد، باید این موارد را نام ببریم:

  • احساس عصبانیت؛
  • از پا در آمدن؛
  • ناتوانی در تمرکز کردن؛
  • خستگی مفرط؛
  • احساس ناامنی؛
  • دچار فراموشی شدن؛
  • تند مزاجی؛
  • جویدن ناخن؛
  • بی قراری و اضطراب؛
  • ناراحت بودن.

رفتارهایی که در هنگام استرس از انسان سر می زند عبارت اند از:

  • به غذا خوردن اشتیاق پیدا می کنید یا این که بالعکس، میل تان به غذا خوردن کمتر می شود؛
  • به طور ناگهانی عصبانی می شوید؛
  •  در مصرف قرص یا مشروبات الکلی افراط می کنید؛
  • بیشتر تنباکو مصرف می کنید؛
  • از حضور در اجتماع پرهیز می کنید؛
  • به طور مداوم گریه می کنید؛
  • روابط تان با مشکل مواجه می شوند.

در صورتی که این مشکل به نوع مزمن پیشرفت کند، عوارض و عواقب متعددی در انتظارتان خواهد بود:

تشخیص استرس

زمانی که برای تشخیص مشکل روانی خود به پزشک مراجعه می کنید، او چند سوال درباره علائم و اتفاقاتی که در زندگی برای تان رخ داده، می پرسد.

تشخیص استرس مسئله چالش برانگیزی است؛ چرا که عوامل متعددی در آن دخیل هستند. پزشکان عادت داشتند که از پرسش نامه، معیارهای بیوشیمیایی و تکنیک های فیزیولوژی برای تشخیص استرس استفاده کنند؛ اما این روش ها هیچ کدام موثر یا هدفمند نبودند.

واضح ترین و راحت ترین راه موجود برای تشخیص استرس و مشاهده تاثیرات ناشی از آن بر روی انسان این است که او در قرار ملاقات های جامع، حول محور این مشکل و رو در رو شرکت کند.

درمان استرس

درمان استرس

راهکاری که برای درمان استرس وجود دارد، شامل روش های مراقبت از خود می شود. علاوه بر این، زمانی که یک عارضه دیگر باعث ایجاد استرس در فرد شده باشد، پزشک داروهای خاصی را تجویز می کند.

دو مورد از شیوه های درمانی که به آرام کردن فرد کمک می کنند؛ شامل: ماساژ درمانی با روغن های طبیعی و عکس العمل شناسی می شود.

بعضی از شرکت های بیمه ای این نوع روش درمانی را پوشش می دهند. اما به این مورد توجه کنید که حتما قبل از اقدام برای شرکت در این دوره های درمانی ابتدا باید پوشش بیمه ای خود را بررسی کنید. اگر درباره شیوه درمانی بالقوه جزییات مهم را بدانید، استرس بیشتری به شما تحمیل نخواهد شد.

درمان استرس با مصرف دارو

پزشکان معمولا برای درمان استرس دارو تجویز نمی کنند؛ مگر در مواردی که هدف از تجویز دارو درمان عارضه های اصلی دیگری مانند افسردگی، اختلال و اضطراب باشد.

حتما بخوانید: استرس دارید ؟ شاید وقت گذراندن با حیوانات کمکتان کند

در این صورت پزشک داروهای ضد افسردگی را تجویز می کند. البته مسئله نگران کننده ای که درباره مصرف این داروها وجود دارد این است که این داروها تنها می توانند استرس را بپوشانند؛ نه این که به فرد در مقابله با این عارضه کمک کنند.

این مسئله را نباید فراموش کنیم که مصرف داروهای ضد افسردگی با عوارض شدیدی همراه است و ممکن است بعضی از مشکلات ناشی از استرس، مانند کاهش میزان میل جنسی، را به همراه داشته باشد.

اگر پیش از این که این مشکل پیشرفت کند و به حالت مزمن تبدیل شود یا این که شدید شود با کمک راهکار هایی با آن مقابله کنید، می توانید به راحتی شرایط جدید را کنترل کنید و همواره سلامت روانی و جسمانی خود را حفظ کنید.

اگر در حال حاضر با استرس فراوانی روبرو هستید، باید هر چه زودتر برای درمان به مراکز پزشکی مراجعه کنید.

نحوه مدیریت و کنترل استرس

توجه به معیارهای زیر به شما کمک می کند تا از بدتر شدن احساساتی که این مشکل را تحریک می کنند، پیشگیری کرده یا این که آن ها را تحت کنترل خود در آورید.

ورزش کردن: بررسی سیستماتیک انجام شده بر روی مطالعات حیوانی که در سال 2018 انجام شده، به این نتیجه رسیده است که انجام حرکات ورزشی به کاهش اختلالات ذهنی که به این مشکل مربوط می شود، کمک می کند. البته باید مطالعات بیشتری بر روی انسان ها انجام شود تا این نتیجه به تایید برسد.

کاهش میزان مصرف مشروبات الکلی، دارو و کافئین: مصرف این نوع ترکیبات نه تنها از بروز استرس پیشگیری نمی کند، بلکه باعث بدتر شدن آن هم می شود.

تغذیه: در یک رژیم غذایی سالم و متعادل باید مقدار فراوانی میوه و سبزیجات قرار داشته باشد تا به سیستم ایمنی بدن در هنگام مواجه با استرس کمک کند. از طرف دیگر، داشتن رژیم غذایی ضعیف و مضر در نهایت باعث بیماری و استرس بیشتر می شود.

اولویت های خود  را تعیین کنید: این کار کمک می کند تا هر روز زمان کمتری را بابت تهیه لیست کارهای روزانه تان صرف کنید و در عین حال بر روی انجام کارهای ضروری یا کارهایی که حساسیت زمانی بالاتری دارند، تمرکز کنید. در نهایت، می توانید بر روی کارهایی تمرکز کنید که در طول روز آن ها را انجام داده و با موفقیت به پایان رسانده اید؛ به جای این که تمرکز خود را روی کارهایی معطوف کنید که هنوز تمام نشده اند.

زمان: باید زمان هایی را به برنامه ریزی، ریلکس کردن و پیگیری علایق و اهداف خود اختصاص دهید.

تنفس و تمرین به آرامش رسیدن: مدیتیشن، ماساژ و یوگا به کاهش استرس کمک می کنند. تکنیک های نفس کشیدن و ریلکس کردن، میزان ضربان قلب را پایین می آورد و در به آرامش رسیدن تاثیر مثبت دارند. نفس کشیدن های عمیق بخشی مهم و مرکزی از مدیتیشن آگاهانه است.

صحبت کردن: یکی دیگر از تکنیک هایی که به کاهش استرس کمک می کند، صحبت کردن درباره احساسات و نگرانی های خود با اعضا خانواده، دوستان و همکاران تان است. این کار کمک می کند تا این مشکل کم شود و در عین حال دیگر افراد احساس تنهایی و انزوا نمی کنند. اگر با دیگران صحبت کنید، ممکن است راهکارهای غیرقابل انتظار و موثری را برای مواجه شدن با عوامل استرس زا پیشنهاد کنند که برای تان موثر خواهند بود.

آگاهی از علائم و نشانه ها: مشکلی که باعث بروز این مشکل می شود، می تواند شما را به شدت مضطرب کند؛ بدون این که از تاثیرات آن بر جسم خود باخبر شوید. از این رو، باید از هر نوع تغییری اطلاع داشته باشید.

اولین قدم برای مواجه شدن با استرس، شناسایی علائم آن است. کارمندانی که به دلیل ساعات کاری طولانی دچار استرس می شوند، باید “کمی به عقب برگردند.” باید از زمان خود استفاده کنند و  وظایف کاری خود را مرور کنند یا این که از مافوق خود بخواهند که راهکارهایی برای کاهش بار کاری به آن ها محول کند.

بیشتر مردم سرگرمی هایی دارند که با انجام دادن آن ها آرام می شوند؛ مثلا کتاب می خوانند، پیاده روی می کنند، به موسیقی گوش می دهند و با دوستان، عزیزان یا حیوانات خانگی خود وقت می گذارند. بعضی از مردم هم در گروه های دسته جمعی خواندن موسیقی یا باشگاه حاضر می شوند و با این کارها استرس خود را کم می کنند.

انجمن روانشناسی آمریکا افراد را به داشتن روابط اجتماعی تشویق می کنند؛ مثلا صحبت کردن با همسایگان و دیگران در جامعه یا به عضویت در آمدن در یک باشگاه، موسسه خیریه یا انجمن های مذهبی.

کسانی هم که احساس می کنند زمان یا انرژی کافی برای پیگیری سرگرمی های خود ندارند، باید به فکر انجام فعالیت های جدید و سرگرم کننده ای باشند که حالشان را خوب می کند. اگر به ایده های جدید نیاز داشتید، این  شبکه ارتباطی حمایتی به شما کمک خواهد کرد.

عضویت در یک گروه به معنای این است که خطر پیشرفت استرس کم می شود و در هنگام مواجه با شرایط چالش برانگیز، از شما حمایت می شود.

اگر فکر می کنید که استرس زندگی روزانه تان را تحت تاثیر خود قرار داده، باید از پزشکان متخصص کمک بخواهید. به طور مثال، برای یادگیری شیوه هایی برای کنترل استرس می توانید به پزشک یا روان پزشک مراجعه کنید.

تکنیک های کنترل استرس

با کمک شیوه های زیر می توانید میزان استرس خود را کنترل کنید:

  • از بین بردن یا تغییر منبع استرس؛
  • تغییر زاویه دید نسبت به یک شرایط استرس زا؛
  • کم کردن تاثیرات ناشی از استرس؛
  • کسب اطلاع درباره راهکارهای جایگزین مقابله با استرس.

در شیوه درمانی کنترل استرس به یک یا چندین هدف گفته شده می توان دست یافت.

با مطالعه کتاب های مراقبت از خود یا منابع آنلاین می توانید تکنیک های مدیریت استرس را یاد بگیرید یا این که می توانید در دوره های آموزشی مدیریت استرس شرکت کنید.

مشاور یا روان پزشک فردی که دچار استرس شده را به کلاس های آنلاین رشد شخصی ارجاع می دهد یا با افراد و گروه های درمانی آشنا می کند.