سرطان مغز چگونه به وجود می آید ؟ علت ، علائم و روش های درمانی

همان طور که می دانید هر یک از اندام ها و اعضای بدن ممکن است دچار بیماری سرطان شوند. یکی از انواع سرطان هایی که کمتر به گوشتان خورده و تقریبا نادر است سرطان مغز است.

سرطان مغز به علت رشد زیاد و غیر طبیعی سلول های مغز به وجود می آید. به مرور زمان این سلول ها توده هایی به نام « تومور مغز »را تشکیل می دهند.

تومورهای مغزی بدخیم (یا همان سرطانی) مغز خیلی سریع رشد می کنند. این تومورها سیستم بدن شما را به هم می ریزند، شیوه کار آن را مختل می کنند و این می تواند خطرناک و تهدید کننده زندگی شما باشد.

اگر فرصت مطالعه ندارید ویدیو زیر را مشاهده کنید

طبق نتایج تحقیقات انجمن سرطان ، کمتر از یک درصد افراد به تومور بدخیم مغز مبتلا می شوند. برای خواندن ادامه این مطلب با دکتر چک همراه باشید…

علائم سرطان مغز چیست؟

علائم این نوع سرطان بستگی به اندازه تومور و محل قرارگیری آن‌ها دارد.

علائم رایج عبارتند از:

• سردردهایی که معمولاً بعد از بیدار شدن در صبح بدتر می شوند؛
• حالت تهوع؛
• استفراغ؛
• عدم هماهنگی اعضای بدن با هم ؛
• عدم تعادل بدن؛
• مشکل در راه رفتن؛
• ایجاد مشکل و تغییرات در حافظه ( آلزایمر ) ؛
• دشواری در فکر کردن به مسائل مختلف؛
• مشکل در گفتار؛
• اختلال در بینایی؛
• تغییر شخصیت فرد بیمار؛
• حرکات غیر طبیعی و غیر قابل کنترل چشم؛
• حرکت ناگهانی و غیر ارادی عضلات؛
• فشرده شدن عضلات؛
• از حال رفتن یا غش کردن بی دلیل؛
• احساس خواب آلودگی زیاد؛
• بی حسی پا یا دست یا سوزن سوزن شدن دست یا پاها ؛
• تشنج.

علائمی که در بالا گفته شد ، دلیل بر داشتن حتمی سرطان مغز نیستند. این علائم می توانند نشان دهنده مشکلات کم خطر دیگری باشند. به همین دلیل اگر این علائم را تجربه کردید ،نباید بترسید اما در هر صورت بهتر است که به پزشک مراجعه کنید تا علائم شما را بررسی کند.

علت ها و عوامل احتمالی ابتلا به سرطان مغز

باید بدانید که علت دقیق ابتلا به سرطان مغز هنوز هم ناشناخته است. با این حال عواملی وجود دارند که می توانند خطر ابتلا به سرطان مغز را بیشتر کنند. دو نمونه از این عوامل شامل: قرار گرفتن در معرض دوزهای بالا پرتوهای یونیزان (واکنش های هسته ای) و داشتن سابقه خانوادگی سرطان مغز است.

ممکن است سرطان از قسمت های دیگر بدنتان هم وارد مغز شما شده باشد. به سرطان هایی که در بدن پخش می شوند ،«متاستاز» می‌گویند. چند نوع سرطان وجود دارد که در صورت متاستاز شدن می‌توانند وارد مغز شوند. این سرطان ها عبارتند از:

• سرطان ریه؛
• سرطان پستان؛
• سرطان کلیه؛
• سرطان مثانه؛
• ملانوما (نوعی سرطان پوست ).

به غیر از موارد بالا عوامل دیگری وجود دارند که می‌توانند خطر ابتلا به این سرطان را بیشتر کنند. این عوامل عبارتند از:

• بالا رفتن سن؛
• سیگار کشیدن برای مدت طولانی؛
• قرار گرفتن در معرض آفت کش ها، علف کش ها و کودها و مواد شیمیایی مضر؛
• کار کردن با موادی که خطر ابتلا به سرطان را بیشتر می کنند ؛مانند :سرب، پلاستیک، رزین، نفت و برخی از پارچه ها؛
• ابتلا به ویروس «اپشتین بار یا مونونوکلئوز» (این ویروس عامل بیماری مونونوکلئوز عفونی از گروه هرپس انسانی است و با برخی از انواع سرطان مانند« لنفوم هاجکین» و« لنفوم بورکیت »وبیماریهایی مانند ایدز (HIV) و مولتیپل اسکلروز  (MS )در ارتباط است).

انواع سرطان مغز

می دانیم که اگر سرطان در قسمتی از بدنتان به وجود بیاید به اسم همان قسمت نام گذاری می شود؛ مانند سرطان ریه،سرطان کبد و… نوعی از این سرطان که در خود مغز ایجاد می شود سرطان اصلی مغز نام دارد. به نوع دیگر آن که از قسمت های دیگر بدن به مغز سرایت کرده نیز سرطان «متاستاتیک مغز »گفته می شود. معمولا در بیشتر موارد تومورهای سرطانی متاستاتیک مغز هستند و خیلی کم پیش می‌آید که سرطان در خود مغز شروع شده باشد.

شاخص دیگری به اسم درجه تومورهای مغزی نیز وجود دارد که نشان می دهد که یک تومور با چه سرعتی رشد می کند. نمرات درجه تومور های مغزی از 1 تا 4 است. درجه 4 سریعترین رشد و درجه 1 کمترین رشد را دارد.

در کل بیش از 120 نوع تومور مغزی وجود دارد. با این حال هیچ استانداردی برای نامگذاری آنها براساس نوع آن وجود ندارد. در مواردی دیده شده که پزشکان از نام‌های مختلفی برای یک تومور استفاده می کنند.

سرطان مغز از چه راه هایی تشخیص داده می شود؟

ممکن است پزشک بعد از بررسی علائمی که نشان دهنده تومور مغزی هستند، از روش های مختلفی برای تشخیص قطعی استفاده کند. چند مورد از این روش ها را با هم می خوانیم:

• معاینه عصبی : برای تعیین اینکه آیا تومور بر مغز شما تأثیر گذاشته است یا خیر.
• تصویربرداری از مغز مانند سی تی اسکن، MRI و توموگرافی انتشار پوزیترون (PET)  برای یافتن تومور.
• نمونه برداری از کمر : روشی برای بررسی سلول‌های سرطانی است که در آن نمونه کوچکی از مایعات که مغز و نخاع شما را در بر گرفته است را برای انجام آزمایش برمی دارند.
• بیوپسی ( بافت برداری) مغز  : عمل جراحی است که در آن مقدار کمی از تومور برای آزمایشات تشخیصی برداشته می شود و در نهایت مشخص می شود که آیا تومور شما بدخیم است یا خیر.

سرطان مغز با چه روش هایی درمان می‌شود؟

درمان های زیادی برای سرطان مغز وجود دارد. درمان سرطان اولیه مغز (که در خود مغز شروع می شود) با درمان تومورهای متاستاتیک مغز فرق می کند. درمان سرطان متاستاتیک بیشتر در محل اصلی سرطان (مانند ریه، کلیه، مثانه و…) انجام می شود و پزشکان سعی می کنند که سرطان را در ناحیه ای که در ابتدا به وجود آمده، ریشه کن کنند.

بسته به نوع، اندازه و محل تومور مغز ممکن است یک یا چند روش درمانی استفاده شود. سن و سلامت عمومی بیمار هم در انتخاب روش درمانی تاثیر دارد. به طور کلی درمان سرطان مغز شامل موارد زیر است:

عمل جراحی

جراحی یکی از شناخته شده ترین درمان ها برای این سرطان است. بعضی اوقات فقط قسمتی از تومور برداشته می شود ؛چون پزشک به تمام نواحی دسترسی ندارد و یا برداشتن همه تومور ممکن است برای بیمار خطرناک باشد. در بعضی موارد هم تومور در ناحیه حساس یا غیرقابل دسترسی از مغز قرار دارد و به طور کلی نمی توان برای برداشتن آن از جراحی استفاده کرد. به این نوع تومورها، تومورهای «غیرقابل جراحی »گفته می شود.

شیمی درمانی و پرتودرمانی

ممکن است پزشکتان برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در مغز و کوچک کردن تومور ،شیمی درمانی را توصیه کند. این روش درمانی به صورت خوراکی یا داخل وریدی تجویز می شود. پرتودرمانی برای از بین بردن بافت تومور یا سلول‌های سرطانی به کار می‌رود که به سختی از بین می روند. این کار با امواج پر انرژی مانند پرتوهای ایکس انجام می شود. بعضی اوقات ممکن است لازم باشد برای گرفتن نتیجه بهتر و درمان سریع تر همزمان تحت شیمی درمانی و پرتودرمانی قرار بگیرید. همچنین ممکن است پزشکتان بعد از انجام پرتو درمانی، شیمی درمانی را تجویز کند.

داروهای بیولوژیکی

در بعضی موارد پزشکتان برای تقویت، هدایت یا ترمیم سیستم دفاعی طبیعی بدن در برابر تومور، داروهای بیولوژیک را تجویز می کند. به عنوان مثال داروی bevacizumab ( آواستین) برای جلوگیری از رشد رگهای خونی تجویز می‌شود.

سایر داروها

علاوه بر این برای درمان علائم و عوارض جانبی ناشی از تومور و برخی درمان های سرطان مغز ،داروهایی تجویز می شود؛ به طور مثال بعد از شیمی درمانی ممکن است تا مدتی حالت تهوع یا بی اشتهایی داشته باشید. در این مواقع داروهایی برای بهبودی شما تجویز می شود که با استفاده از آن ها می توانید در طول درمان به فعالیت روزانه تان ادامه دهید.

آزمایشات بالینی

آزمایشات بالینی به آزمایشاتی گفته می شوند که طی آن بیمار با رضایت کامل تحت درمان با داروهایی قرار می گیرد که هنوز به مرحله تولید نرسیده اند و هنوز در مرحله آزمایش اند. ممکن است بیمار بخواهد در موارد پیشرفته سرطان مغز که بدن به درمان پاسخ نمی‌دهد، از روش های آزمایشات بالینی و داروهایی استفاده کند که طبق شواهد موثر بوده اند. در این درمان تضمینی برای بهتر شدن وجود ندارد اما به هر حال امیدی هست که داروهای آزمایشی موثر واقع شوند و سرطان آن‌ها درمان شود.

توانبخشی

اگر سرطان باعث آسیب در مغز شما شده باشد و توانایی صحبت کردن، راه رفتن یا انجام سایر عملکردهای طبیعی را تحت تأثیر قرار داده باشد، برای برگشتن به حالت عادی به توانبخشی نیاز خواهید داشت. توانبخشی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی و سایر روش های درمانی است و در بهبود فعالیت ها و عملکردها به شما کمک می کند.

روش های درمانی دیگر همراه با درمان اصلی

تحقیقات علمی کمی وجود دارند که نشان می دهند با استفاده از روش های درمانی که همراه با درمان اصلی توصیه می شود، می توانید سرطان را معالجه کنید. ممکن است پزشکتان توصیه کند که همزمان که در حال درمان سرطان مغز هستید، از درمان خاصی و یا تغییر سبک زندگی هم استفاده کنید؛ به عنوان مثال از یک رژیم غذایی سالم و مکمل ویتامین و مواد معدنی برای جایگزینی مواد مغذی از دست رفته بدن در درمان سرطان استفاده کنید. هم چنین ممکن است پزشکتان طب سوزنی و استفاده از گیاهان خاصی را توصیه کند. قبل از مصرف گیاهان دارویی باید با پزشکتان مشورت کنید چرا که برخی از داروهای گیاهی می توانند در تاثیر داروها تداخل داشته باشند.

چشم انداز بلند مدت بیماری سرطان مغز

درمان و بهبودی کامل به نوع، اندازه و محل قرار گیری تومور مغزی شما بستگی دارد. به طور کلی افرادی که دچار سرطان مغز پیشرفته می شوند، شانس زنده ماندن کمتری دارند. با این حال انجمن سرطان آمریکا اعلام کرده است که 90 درصد از بیماران بین 20 تا 44 ساله که مبتلا به سرطان مغز پیشرفته شده اند، پنج سال یا بیشتر زنده می‌مانند. باید به این حقیقت آگاهی داشته باشید که برخی از درمان های سرطان مغز می توانند باعث ایجاد آب مروارید و خطر ابتلا به تومورهای سرطانی دیگر را افزایش دهند.

چه اقداماتی خطر ابتلا به سرطان مغز را کاهش می دهند؟

هیچ راهی برای جلوگیری از سرطان مغز وجود ندارد، اما می توانید با انجام دادن کارهایی خطر ابتلا به آن را کاهش دهید:

• سعی کنید کمتر در معرض آفت کش ها و حشره کش ها قرار بگیرید و در صورت امکان بعد از قرار گرفتن در معرض این مواد بدن خود را به صورت کامل بشویید.
• از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض مواد شیمیایی سرطان زا خودداری کنید.
• سیگار نکشید و اگر سیگاری هستید هر چه سریع تر آن را ترک کنید.
• در صورت امکان از قرار گرفتن طولانی مدت در برابر اشعه های خطرناک بپرهیزید.

منبع