بیماری شقاق یکی از آزاردهنده ترین بیماری هایی است که یک فرد میتواند در طول زندگی خود آن را تجربه کند. زیرا که با درد بسیار شدید سوزش و گاهاً خونریزی همراه است. این بیماری زخم عمیقی است که در یکی از حساس ترین بخش های بدن یعنی ناحیه مقعد ایجاد میشود. خوشبختانه شقاق درمان قطعی داشته و می‌توان برای همیشه آن را درمان کرد. با ما همراه باشید تا در این مسیر شما را با این بیماری و راه های درمان و پیشگیری از آن آشنا کنیم:
شقاق مقعد چیست؟
بیماری شقاق یا فیشر به هر زخم یا ترک عمیق گفته می شود. اگر این زخم یا بریدگی عمیق در عضله مقعد ایجاد شود، شقاق مقعد نام میگیرد.
وقتی عضله مقعد یا همان اسفنکتر تحت اسپاسم و فشار و یا کشش های شدید قرار بگیرد، این فشار باعث می شود، زخم عمیق و دردناکی در عضله ایجاد شود که به سادگی درمان نمی شود. انواع شقاق بسته به میزان پیشرفت بیماری به دو نوع زیر تقسیم می شود.
- شقاق حاد : وقتی شقاق برای اولین بار ایجاد میشود، علائم شدیدتری دارد، ولی عمق زخم کمتر است. درمان بیماری در این حالت سریع تر و ساده تر انجام میشود. معمولاً وقتی از شروع بیماری کمتر از سه هفته بگذرد، از نوع حاد خواهد بود.
- شقاق مزمن: وقتی بیشتر از سه هفته از شروع بیماری بگذرد و برای درمان اقدام قطعی انجام نشود. به تدریج عمق زخم بیشتر شده و علائم هم شدت می یابد، در این حالت درمان بیماری پیچیده تر از قبل خواهد شد.
علائم شقاق
اگر بیماران به موقع برای درمان این عارضه مراجعه کنند،علائم خفیف تر است. ولی با گذشت زمان چون زخم بزرگتر شده پس علائم بیماری هم شدیدتر می شوند. ممکن است بیمار همه این علائم را همزمان نداشته باشند.از رایج ترین علائم شقاق می توانیم به این موارد اشاره کنیم :
- درد شدید مقعد که با دفع مدفوع به هنگام شب شدت می یابد.
- خونریزی مقعدی، مشاهده خون در مدفوع یا خونی شدن دستمال توالت. رنگ خون در این موارد روشن است.
- سوزش مقعد
- خارش مقعد
- مشاهده زخمی طولی در روی دریچه
- قرمزی و التهاب مقعد
علت شقاق
همانطور که پیشتر اشاره کردیم، علت این بیماری فشار و اسپاسم شدید داخل عضله است، که می تواند بر اثر عوامل متعددی ایجاد شود. عوامل بسیاری هستند که در طول زندگی میتواند بر سلامت این بخش از بدن اثر بگذارند، از مهمترین این عوامل می توانیم به این موارد اشاره کنیم:
- بارداری
- زایمان
- رابطه جنسی مقعدی
- یبوست و اسهال مزمن
- جابجایی اشیای سنگین
- نشستن طولانی مدت
- کم تحرکی (مدت طولانی نشستن)
- اعتیاد به مواد مخدر تغذیه ناسالم
عوارض
این بیماری به شدت دردناک است، بی توجهی به درمان این بیماری می تواند عوارض دیگری را نیز در پی داشته باشد. به طور مثال بیمارانی که مدام در معرض خونریزی قرار می گیرند دچار کم خونی می شوند. التهاب و عفونت شدید مقعد از دیگر مشکلاتی است که بیماران مبتلا به فیشر آن را تجربه می کنند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
به محض شروع هر یک از علائم شقاق بهتر است، برای تشخیص دقیق با پزشک مشورت کنید. هر چقدر اقدامات درمانی سریع تر شروع شوند، نتایج حاصل از درمان هم زودتر مشخص می شوند. جهت تشخیص این بیماری می‌توانید از پزشک عمومی کمک بگیرید، اما برای درمان بهترین پزشک متخصص جراح عمومی است.
تشخیص
تشخیص بیماری فیشر کار چندان مشکلی نیست! پزشک متخصص بعد از یک معاینه ساده مقعد می تواند بیماری را تشخیص دهد. معمولاً جهت تشخیص به بیمار بی حسی موضعی تزریق و سپس معاینه انگشتی انجام میشود. از آنجا که اهل این بیماری با درد شدیدی همراه است، بیماران برای معاینه هم به تزریق بی حسی نیاز دارند.
درمان شقاق
درمان این بیماری با روش های مختلفی انجام می شود. این روشها از درمان های خانگی و گیاهی و دارویی تا روش های جراحی را شامل می شود.
معمولًا وقتی شقاق در مراحل اولیه قرار دارد، شروع فرایند درمان با روش های خانگی و دارویی است. اما اگر از زخم مقعد بعد از گذشت دو هفته با این درمان ها از بین نرود، انجام روش های جراحی توصیه می شود. در ادامه مفصلا و به ترتیب اولویت به هر یک از این درمان ها می پردازیم:
درمان شقاق با لیزر
درمان لیزری اولین رتبه در اثر بخشی سریعتر و در عین حال درمان قطعی بیماری دارد. لیزر شقاق سرپایی و بدون درد یا خونریزی انجام می شود. در این روش تابش ممتد لیزر، زخم شقاق را از بین می برد. این روش درمان در مطب پزشک بدون نیاز به بستری در بیمارستان و در کمتر از نیم ساعت انجام می شود. درمان با این روش در بیش از ۹۵ درصد موارد موفقیت آمیز بوده و از عود مجدد بیماری پیشگیری می نماید.
جراحی های سنتی شقاق
تا قبل از از کشف لیزر جراحی های سنتی تجویز می‌شد، اما بعد از لیزر به دلیل عوارض و مشکلات متعدد، روش های جراحی به فراموشی سپرده شد. جراحی این بیماری شامل ایجاد برش به منظور کاهش اسپاسم و از بین بردن زخم شقاق است. از مهمترین معایب این جراحی ها می توانیم به این موارد اشاره کنیم؛
- درد شدید بیمار بعد از جراحی
- احتمال خونریزی شدید یا عفونت
- بستری در بیمارستان دریافت داروی بیهوشی
- احتمال آسیب عضله مقعد و بی اختیاری در کنترل مدفوع گاز روده.
- صرف زمان هزینه های بیشتر
درمان های خانگی
روش های خانگی درمان شقاق میتوانند در رفع شقاق حاد موثر باشند. این درمان ها اغلب به عنوان مکمل درمان در کنار سایر روش های جراحی و بخصوص در مراقبت های بعد از جراحی توصیه میشود.
برای مراقبت ها یا درمان های خانگی نکات زیر را رعایت کنید؛
- فیبر بیشتری بخورید،فیبر ها یکی از بهترین مواد برای رفع یبوست هستند. هر فرد باید به طور متوسط ۳۵ گرم فیبر در روز مصرف کند. برای دریافت این ماده نیز می توانید انواع میوه ها، سبزیجات و غلات را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
- آب کافی بنوشید،نوشیدن ۸ لیوان آب در طول روز می تواند یبوست را درمان آن و تشدید فیشر جلوگیری کند. نوشیدن آب میوه ها توصیه میشود، اما نوشیدنی های کافئین دار به دلیل از بین بردن آب بدن توصیه نمی شود.
- ورزش کنید،یکی از ساده ترین و موثرترین راهکار های درمان بیماری ورزش است. ورزش یبوست را درمان و به این ترتیب در رفع بیماری فیشر هم موثر است. انجام ورزش‌های سبک مثل پیاده روی بهترین راهکار است.
- نشستن در آب گرم، گرمای آب نه تنها در کاهش درد موثر است. بلکه میتواند در افزایش سرعت ترمیم زخم کمک کند. معمولاً پزشکان توصیه می کند بعد از دفع مدفوع یک لگن را از آب گرم پر کرده و برای ۲۰ دقیقه در آن بنشینید.
- کمپرس سرد، این روش درمان به منظور کاهش و سریع درد توصیه می شود. برای منظور چند قطعه یخ را درون کیسه پلاستیکی قرار داده و بعد از پیچیدن درون حوله روی ناحیه مورد نظر قرار دهید.
همچنین موارد زیر را نیز در نظر داشته باشید؛
- پرهیز سیگار و دخانیات
- پرهیز از نشستن طولانی مدت در توالت
- پرهیز از رابطه جنسی
- خشک کردن مقعد با دستمال توالت نرم
- اجتناب از تاخیر در دفع مدفوع زیرا این کار میتواند باعث تشدید یبوست شود.
پماد ها داروها
استفاده از این پماد ها و دارو ها در مراحل اولیه ممکن است، به رفع این بیماری کمک کند. اگر بعد از گذشت دو هفته با مصرف پماد زخم درمان نشد، باید هرچه سریعتر برای جراحی آماده شوید.
از بهترین پماد های شقاق می توانیم این موارد را معرفی کنیم؛
- گلیسیرین تری نیترات
- لیدوکائین
- هیدروکورتیزون
- دیلتیازم
- تتراسایکلین
پیشگیری
با رعایت این نکات می توانید از شقاق پیشگیری و یا مانع عود مجدد آن شوید. جهت پیشگیری نکات زیر را رعایت کنید:
- مصرف انواع میوه ها و سبزیجات را در رژیم غذایی خود قرار دهید.
- نوشیدن ۸ لیوان آب در طول روز را فراموش نکنید!
- سریعا برای درمان یبوست اقدامات لازم را انجام داده و از زور زدن برای دفع پرهیز کنید.
- حداقل ۳۰ دقیقه در روز ورزش کنید.
- از رابطه جنسی مقعدی پرهیز کنید.
