دکتر چک: همه دختران و زنان در داخل تخمدان خود تعدادی تخمک دارند که بیشتر این تخمک ها از دوران جنینی در بدن آن ها شکل گرفته است. این مقدار تخمک در درون تخمدان های خانم ها باقی می ماند و به مرور زمان کاهش می یابد و تعدادی از آن ها برای باروری برجای می مانندکه به آن ها ذخیره تخمدان می گویند.
ذخیره تخمدان تعیین کننده این است که در یک زمان مشخص چه میزان تخمک در داخل تخمدان ها باقی مانده اند که برای باروری مناسب هستند. اما گاهی اوقات دخیره کم این تخمک ها دغدغه خانم هایی است که قصد بارداری دارند که اولین قدم برای درمان ناباروی نیز محسوب می شود.
اهمیت ذخیره تخمدان در باروری
تحقیقات متعدد نشان داده است که هر نوزاد دختر در همان ابتدای تولید در حدود 200.000 فولیکول حاوی تخمک دارد که با گذشت زمان از تعداد آن کاسته می شود و بعد از رسیدن به دوران بلوغ در هر ماه یک تخمک آزاد می شود. اگر ذخیره تخمدان در خانم ها تمام شود خانم قدرت باورری خود را از دست می دهد که در اصطلاح می گوییم که یائسه شده است.
یک نکته را باید بدانید که ذخیره و میزان کاهش و زمان تمام شدن این ذخایر ( تخمک ها) و رسیدن به سن یائسگی در همه خانم ها یکسان نیست و به اطمینان نمی توان برای آن عددی را تعیین کرد اما برای یائسه شدن بعد 40 سالگی را تمام کند. البته اگر زودتر از 40 سالگی باشد، به آن یائسگی زودهنگام می گویند.
اندازه ذخیره تخمدان طبیعی چقدر است؟
همان‌طور که ذکر شد، ذخیره تخمدان با انجام آزمایش مشخص می شود؛ پس در هر سنی که یک مقدار خاصی از ذخیره طبیعی و مناسب است. معمولا این مورد در حالت طبعی حدود 5 درصد است که در صورت کم شدن این مقدار باید از راه های کمکی مثل تحریک تخمدان استفاده شود. البته لازم به ذکر است که ذخیره تخمدان در خانم ها، به اندازه و ابعاد تخمدان بستگی دارد در صورت کم شدن تخمک ها، تخمدان ها هم کوچک می شوند و کارایی خود را از دست می دهند.
آنچه که باید به آن دقت کنید این است که ذخیره کم تخمدان ها باعث ناباروری نمی شود؛ بلکه مشکلاتی مانند ضعف رحم و مشکلات لوله های رحمی و اختلالات تخمدانی یا ضعف اسپرم مرد نازایی در زوجین را افزایش می دهد.
نقش ذخیره تخمدان در عمل IVF
لقاح مصنوعی یا (IVF) راهی موثر برای کمک به باروری زوجین است که با توجه به ذخیره کم تخمک ها این عمل موفقیت آمیز خواهد بود و عواملی هم چون کیفیت تخمک ها نیز بر این عمل تاثییر می گذارد. آن چه در این روش مهم است تعداد تخمک مناسب نیست بلکه کیفیت تخمک اهمیت دارد اگر خانمی ذخیره تخمدان کمی داشته باشد ولی تخمک آن از کیفیت زیادی برخوردار باشد احتمال موفقیت انجام روش IVF موفقیت آمیز خواهد بود.
. به عنوان مثال، با توجه به ضعف و کاهش شدید تخمک ها بعد از 40 سالگی، در صورتی که ذخیره تخمدان هم مناسب باشد هم در برخی از خانم ها در این سن مشکلات ناباروری به وجود می آورد و حتی ممکن است که درمان IVF با شکست مواجه شود
بهترین روش اندازه‌گیری ذخیره تخمدان
اهمیت ذخیره تخمدان در خصوص اقدام به باروری یا استفاده از درمان ها برای جلوگیری از نازایی به حدی است که با در نظر گرفتن آن و بررسی میزان تخمک ها چندین روش وجود دارد که به تشخیص قطعی آن کمک می کنند.
اطلاع از مقدار هورمون های زنانه استرادیول در روز سوم پریود، درخصوص ذخیره تخمدان ها به ما کمک می کنند به طوری که با در نظر گرفتن مقدار طبیعی این هورمون ها تا قبل از یائسگی در حدود 30 الی 400 pgml است که به جز انجام تست استرادیول سونوگرافی واژینال نیز روش دقیق و کم خطری برای اندازه گیری مقدار ذخایر تخمدان ها محسوب می شود.
سونوگرافی واژینال در روزهای دوم تا چهارم پریود انجام می شود که اطلاع از کیفیت تخمک ها به دقت دستگاه و تبحر پزشک در انجام این روش بستگی دارد
از دیگر روش ها می توان از تست FSH آزمایش چالش کلومیفن، هورمون آنتی‌مولرین و سنجش سطح نام برد.
راهکارهای تقویت تخمک و تقویت تخمدان
با بالارفتن سن به طور طبیعی از تعداد ذخیره تخمدان ها کاسته می شود؛ اما روش هایی وجود دارند که با انجام آن ها می توانید تخمدان های خود را تقویت کنید و احتمال باروری خود را تا حدی افزایش دهید. مصرف برخی از مواد غذایی مغذی و تغییر سبک زندگی ممکن است به تقویت تخمک های شما کمک کند. برای تقویت تخمک های یک خانم انجام ورزش، دوری از سیگار و الکل، تناسب اندام الزامی است. علاوه بر این روش ها درمان های دیگر مثل طب سوزنی یا فریز کردن تخمک برای بارداری در سنین بیشتر، نیز می تواند به کیفیت تخمک ها کمک شایانی کند.
