کاملا طبیعی است که در هنگام خوردن مواد غذایی تلخ، مثل: قهوه تلخ یا کاسنی، مزه ای تلخ در دهان خود احساس کنید؛ اما اگر این مزه تلخ به صورت مزمن درآید و ربطی به چیزهایی که می خورید نداشته باشد، طبیعی نیست و نشان از یک بیماری جدی است.

تلخی دهان میتواند از سندرم سوزش دهان، خشکی دهان، بارداری، بیماری ها و عفونت ها، رفلاکس اسید معده و عوارض برخی دارو باشد.

علائم تلخی دهان

رایج ترین علائم تلخی دهان عبارت اند از:

  • احساس مزه تلخ در دهان؛
  • احساس طعم فلز در دهان؛
  • بد بویی دهان؛
  • گرفتگی بینی؛
  • ترشح بیش از حد معمول بزاق؛
  • خونریزی لثه.

علت تلخی دهان چیست؟

اغلب اوقات تلخ شدن دهان گویای مشکلی جدی نیست؛ اما می تواند بر زندگی روزانه و رژیم غذایی تان تاثیر بگذارد. دلایل تلخی دهان:

سندرم سوزش دهان

همان طور که از نام آن مشخص است، این سندرم باعث احساس سوزش یا سوختگی دهان می شود که بسیار دردناک است. این علائم ممکن است فقط در یک قسمت یا در تمام دهان احساس شود و احساس خشکی دهان و مزه تلخ یا فلز مانندی به فرد القا کند.

سندرم سوزش دهان

این سندرم در میان زنان و مردان، بیشتر در زنانی که در حال ورود به دوره یائسگی و بعد از آن هستند، دیده می شود.

گاهی اوقات هیچ دلیل مشخصی برای سوزش دهان وجود ندارد. پزشکان احتمال می دهند که دلیل آن آسیب دیدن اعصاب درون دهان باشد. همین طور ممکن است به مشکلات اساسی یا درمان یک سری از بیماری ها، مثل: دیابت ملیتوس، مربوط شود.

بارداری

از آن جایی که هورمون استروژن در طول دوران بارداری کم و زیاد می شود، باعث تلخی دهان می شود. این مزه پس از زایمان یا گذشت مدت زمانی از بارداری، برطرف می گردد.

خشکی دهان

زمانی که تولید بزاق دهان کم یا در ساختار آن تغییری ایجاد شود، فرد دچار خشکی دهان یا «زروستومریا» می شود.

دلایل کم شدن بزاق دهان عبارت است از:

  • افزایش سن؛
  • مصرف داروهای خاص؛
  • بیماری خود ایمنی، مثل: سندرم سوگرن که باعث خشکی بیش از حد دهان و چشم ها می شود؛
  • استعمال تنباکو.

اگر بزاق به درستی تولید نشود، مزه دهان تغییر می کند. به طور مثال، ممکن است مزه ها در دهان تلخ تر یا کمی بی نمک شوند.

علاوه بر این، با کم شدن بزاق دهان، عمل بلع یا صبحت کردن هم سخت می شود. این افراد بیشتر از دیگران به عفونت های لثه و پوسیدگی دهان مبتلا می شوند.

رفلاکس اسید معده

رفلاکس اسید معده که با نام GERD هم شناخته می شود، زمانی رخ می دهد که اسفنکتر پایینی مری ضعیف شده و به خوراکی و اسیده معده اجازه دهد تا از شکم حرکت کرده و وارد مری و دهان شود.

رفلاکس اسید معده

اسفنکتر پایینی مری نوعی ماهیچه در پایین مری است. مری لوله ای است که مواد خوراکی را از دهان به شکم منتقل می کند. به دلیل اینکه، این خوراکی حاوی آنزیم ها و اسید گوارشی است، باعث تلخی دهان می شود.

علائم دیگر رفلاکس اسید معده شامل موارد زیر می باشد:

دارو و مکمل ها

به محض این که داروهای خاص جذب بدن شوند، ذرات باقی مانده از دارو در بزاق دفع می شود. علاوه بر این، اگر دارو یا مکمل، مزه ای تلخ یا فلزی داشته باشد، باعث تلخی و تندی دهان می شود.

دلایل اصلی مشکل عبارت اند از:

  • آنتی بیوتک تتراسایکلین؛
  • لیتیوم که برای درمان اختلال های روان پزشکی مصرف می شود؛
  • سری خاص داروهای قلبی؛
  • ویتامین ها و مکمل هایی که حاوی زینک، کروم یا مس باشند.

بیماری و عفونت ها

زمانی که سرما می خورید، سینوس هایتان عفونت می کند یا به علت ابتلا به بیماری های دیگر، سلول های بدنتان به طور طبیعی نوعی پروتئین برای بهبود التهاب آزاد می کنند.

تصور می شود که این پروتئین بر جوانه های چشایی اثر می گذارد و در هنگام بیماری حساسیت به مزه های تلخ را زیاد می کند.

راه های درمان سرطان

رادیو تراپی و شیمی درمانی باعث آزار جوانه های چشایی می شود و بر موارد زیادی، از جمله: آب، اثر می کند و مزه ای تلخ یا فلز مانندی به آن می دهد.

سندرم دانه های کاج

با وجود اینکه عکس العمل بدن به دانه های کاج، یک نوع آلرژی محسوب نمی شود، 12 تا 48 ساعت بعد از خوردن این دانه ها، بدن بعضی از افراد واکنش نشان می دهد که باعث تلخی دهان یا ایجاد طعم فلز مانند در دهان می شود.

دانشمندان علت اصلی این عارضه را نمی دانند؛ اما احتمال می دهند که به آلاینده ها (هر گونه ماده شیمیایی که در فرآیند کندن پوست دانه ها استفاده می شود) زمینه ژنتیکی یا فاسد شدن روغن آجیل مرتبط باشد.

تلخی دهان خطرناک است؟ چرا بعد از خوردن غذا دهان تلخ می شود؟

عوامل زیادی در تلخ شدن دهان بعد از غذا خوردن نقش دارند و گاهی اوقات تلخ شدن دهان نشانه ای بر وجود بیماری های جدی است.

گاهی اوقات با مسواک زدن می توان این تلخی را از بین برد و سبک زندگی و اتفاقاتی که در درون بدن پیش می آید نیز در این امر دخیل هستند.

در این مقاله از سایت دکتر چک به عوامل، نشانه ها و موارد اورژانسی تلخ شدن دهان بین وعده های غذایی اشاره می کنیم.

1. مشکلات کبدی

مشکلات کبدی یکی از دلایل رایج برای تلخی دهان است. اگر کبد به خوبی کار خود را انجام ندهد و در فعالیت هایش تداخل ایجاد شود، این ارگان شروع به جمع آوری مقدار قابل توجهی آمونیاک می کند.

کبد مسئول تبدیل آمونیاک به اوره است و اوره سپس از طریق ادرار دفع می شود. در نتیجه هنگامی که کبد نتواند آمونیاک را از بدن دفع کند، مزه تلخی در دهان خود احساس می کنید.

اگر مشکوک به ابتلا به بیماری های کبدی هستید و نشانه های دیگر این بیماری را در خود مشاهده می کنید، از پزشک متخصص کمک بگیرید.

2. خشکی دهان

در صورت عدم تولید کافی بزاق در دهان، فرد به بیماری خشکی دهان مبتلا می شود. بزاق مزایای زیادی برای بدن دارد که از جمله آن ها می توان به کاهش رشد باکتری ها در دهان اشاره کرد.

مصرف یک سری از بیماری ها، کهولت سن، آسیب دیدن دستگاه عصبی و ابتلا به دیابت باعث خشکی دهان می شود.

با مراجعه به پزشک و مصرف داروهای تجویزی می توان مشکل خشکی دهان را برطرف کرد.

3. رفلاکس اسید معده

با تضعیف ماهیچه های قسمت بالایی شکم، صفرا یا اسید معده به سمت دهان بازگشته و باعث ایجاد مزه تلخی در دهان می شود.

رفلاکس اسید معده با چندین نشانه دیگر نیز همراه است که شامل سرفه های خشک و مشکل در بلع غذا می شود.

خوردن غذاهای چرب یا خوراکی هایی که هضم آن ها سخت است در ایجاد رفلاکس اسید معده نقش دارند؛ پس بهتر است مصرف این خوراکی ها را تا جای ممکن کم کنید.

4. مصرف یک سری از داروهای خاص

بعد از خوردن تعدادی از داروها نوعی مزه تلخ در دهان خود احساس می کنید. رایج ترین داروهایی که باعث ایجاد مزه ای تلخ در دهان می شوند، عبارت اند از:

  • داروهای آنتی بیوتیک مانند آمپی سیلین و تتراسایکلین؛
  • داروهای مخصوص شیمی درمانی مثل سیکلو فسفامید؛
  • داروهای مخصوص بیماری های قلبی مثل داروهای ادرار آور و فشار خون بالا؛
  • تعدادی از داروهای بدون نسخه مانند آنتی هیستامین، داروهای ضد ویروسی و ضد قارچی.

لطفا بدون مشورت با پزشک و صرفا به دلیل تلخی دهان مصرف هیچ کدام از داروها را ترک نکنید.

5. ابتلا به سندرم سوزش دهان

یکی دیگر از بیماری هایی که باعث حس مزه تلخی در دهان می شود، سندرم سوزش دهان است که با سوزش و احساس سوختگی همراه است.

خشکی دهان، ابتلا به یک سری از دیگر بیماری های دهان، حساسیت نسبت به غذاها، کمبود مواد مغذی در بدن، رفلاکس اسید معده و اختلالات در غدد درون ریز باعث ابتلا به سندرم سوزش دهان می شوند.

با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی و مصرف یک سری از داروهای خانگی می توان این سندرم را درمان کرد.

6. آسیب دیدن عصبی

جوانه ها یا پرزهای چشایی نیز با اعصاب مغز در ارتباط هستند. اگر مغز یا دستگاه عصبی آسیب ببیند، درک فرد از مزه ها هم تغییر می کند.

ابتلا به بیماری صرع، ام اس، وجود تومور در مغز، زوال عقل یا فلج بل از جمله عواملی هستند که به جوانه های چشایی آسیب وارد می کنند.

از جمله رایج ترین علائم ناشی از آسیب دیدگی عصبی عبارت اند از:

  • احساس خارش یا سوزش یا بی حس شدن؛
  • نمی توانید به راحتی قسمتی از بدن خود را تکان دهید یا کلا حرکت دادن آن سخت می شود؛
  • فقط در یک پای خود درد را احساس می کنید؛
  • میزان تعریق خیلی زیاد یا خیلی کم می شود.

اگر هر کدام از این علائم را در خود مشاهده کردید، باید فورا به مراکز درمانی مراجعه کنید.

7. استرس

یکی دیگر از عواملی که باعث تلخی دهان می شود، افزایش میزان استرس و اضطراب است. هنگامی که استرس بیش از حد افزایش می یابد، یک نوع پاسخ در بدن ایجاد شده که باعث ایجاد مزه تلخ در دهان می شود.

با تغییر سبک زندگی خود می توانید استرس و اضطراب را کم کنید.

8. یرقان

یرقان یا زردی به ناتوانی بدن در سوخت و ساز بیلی روبین گفته می شود. یکی از علائم ناشی از ابتلا به این بیماری احساس مزه تلخی در دهان است.

از جمله دیگر علائم همراه با یرقان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • احساس درد در قسمت شکم؛
  • استفراغ؛
  • تب؛
  • تیره رنگ شدن ادرار؛
  • خستگی.

9. ابتلا به یک سری از عفونت ها

هنگامی که سرما می خورید یا به عفونت سینوس دچار می شوید، بدن برای مبارزه با سلول های بیماری زا تعدادی از پروتئین ها را ارسال می کند.

این پروتئین ها بر روی جوانه های چشایی و زبان اثر گذاشته و باعث می شوند تا فرد طعم تلخی را در دهان خود احساس کند.

10. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان

رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان از شایع ترین دلیل احساس تلخی در دهان است. در این صورت باکتری ها و بزاق در دهان انباشته شده و حتی باعث ایجاد بوی بد هم می شود.

توصیه می شود دو بار در روز مسواک بزنید زیرا با مسواک زدن سلول ها و باکتری های مرده موجود در دهان از میان می روند.

درمان تلخی دهان در خانه

با این روش ها و توجه به موارد زیر می توانید مشکل تلخی دهان را برطرف کنید:

  • از مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و دهان شویه غافل نشوید.
  • در طول روز مایعات زیادی مصرف کنید.
  • خوراکی های چرب و حجیم که باعث رفلاکس اسید معده می شوند را کمتر مصرف کنید.
  • استفاده از دارچین، روغن نارگیل یا کنجد، آلوئه ورا و دارچین به درمان تلخی دهان کمک می کنند.
  • از مصرف میوه غافل نشوید.

 

از بین بردن تلخی دهان

در چه صورت به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر هر کدام از شرایط زیر را به طور مستمر یا برای مدت زمان طولانی در خود مشاهده کردید، باید به پزشک مراجعه کنید:

  • اشتها یا وزن تان تغییر کرد؛
  • حس بویایی خود را از دست دادید و دهان تان خشک شد.

تلخی دهان خطرناک است

همین طور احتمال دارد که پزشکتان، شما را به متخصصین زیر ارجاع دهد:

  • دندان پزشک: در صورتی که مشکل به دندان ها مربوط شود.
  • متخصص غدد درون ریز: اگر مشکل دیابت ملیتوس باشد.
  • روماتولوژیست: اگر تصور شود که سندرم سوگرن دارید.

خلاصه مطلب

اینکه مزه ای تلخ در دهان خود احساس کنید، بدون اینکه چیز تلخی خورده باشید، قطعا مشکلی رایج در میان است که بیشتر دلایل ایجاد آن را می توان درمان کرد.

به محض این که علت این مزه مشخص و درمان آغاز شود، در بیشتر موارد، غدد چشایی بدون این که عوارض جانبی ای بر بدن بگذارند، به حالت اولیه شان باز می گردند.